Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct

to make the world's books discoverablc onlinc.

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc

publishcr to a library and fmally to you.

Usage guidelines

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we liave taken stcps to prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing tcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. Wc also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laigc amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct andhclping thcm lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you arc doing is lcgal. Do not assumc that just bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offcr guidancc on whclhcr any speciflc usc of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite seveie.

About Google Book Search

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb

at|http : //books . qooqle . com/|

nx u I

PATROLOGItE

CURSUS COMPLETUS,

SE.U BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA, OECONOMIGA,

mm SS. PATRDM, DOCTORIM SCRIPTORDHiHlE EGCLESUSTICORDM.

8IVB LATINORUM, 81VB ORJBCORUlff

QUI AB jEVO APOSTOUCO AD TEMPORA CONCILII TRIDENTINI [ANNO 1216) PaO LATINIS,

£T CONCILII FLORENTINI {ANN. 1439) PRO GRJECIS FLORUERVNT :

BEGUSIO CnRONOLOGIGA

OMNIUM QUiE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOUG^ TRADITIONIS PER QUINDEGIM PRIMA

EGGLESLE SJIGULA ET AMPLIUS,

4L'XTJL BDmOXES ACCURATIS8IMA8, INTBR 8B CUMQUB N0NNULLI8 G0DIC1BU8 MANUSCRIPTIS COLLATAS, PBRQUAM DILIOEN-

TBR CASTIGATa; DISSBRTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUB LECTI0N1BU8 CONTINBNTBR ILLUSTRATA; OMNIBUS

OPERIBUS POST AMPLI88IMAS EDITIONBS QUiB TRIBU8 N0VIS8IMIS SiECUUS DEBE5TUR ABSOLUTAS DBTBCTI8, AUGTA ;

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, 8IN0UL088IVB TOMOS SIVB AUCT0RB8 AUCUJUS MOMBNTI SUBSEQUBNTI-

BUS,D0KATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEZTUM RITB DISPOSITIS, NBCNON BT TITULI8 SINGULARUM PAGINA-

RUM MAROINEM SUPERIOREM D18TINOUBNTIBU8 SUBJBCTAMQUB MATERIAM SIGNIFlCANTIBUS, ADORNA-

TA; 0PBRIBU8 CUM DUBIIS, TUM APOCRTPHIS, AUQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINB AD

TRADITIONBM ECCLESL48TICAM POLLBNTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS. CHRONOLOGICIS, STATI- STICIS, STXTHETICIS, ANALTTICI8, ANALOGICIS, IN QUODQUE REUOIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALB, LITUR- GICUM, CANONICUM, DISCIPLINARB, HISTORICUM, BT CUNCTA AUA 8INE ULLA EXCBPTIONE; SED PRiESERTIM DUOBUS INDIGIBUS IMMEN8IS BT GENERALIBUS, ALTERO SCILICET REHUM, QUO C0N8ULT0, QUIDQUID NON SOLLH TALIS TALISVB PATBR, VERUM BTIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO, IN QUODUBET THBMA 8CRIPSBRIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO SCRIPTURil!l SACRi£, BX QUO LBCTORI COMPBRIRE 8IT OBVIUM QUINAM PATRES BT IN QUIBUS OPBRUM 8U0RUM L0CI8 SINGUL08 8INGUL0RUM UBRORUM 8. SCRIPTURiB VERSUS, A PRIMO OENBSBOS U8QUE AD N0VI88IMUM APOCALYPSIS, COMMBNTATI SINT:

EDITIO ACCURATISSIMA, CjBTERISQUB 0MNIBU8 FAGILB ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTBRUM NITIDITA8,

CHARTiE QUALITAS, INTEGRITA8 TEXTU8, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPBRUM RECUSORUM TUM VARIBTA8,

TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUB IN TOTO PATROLOOIjB DECURSU CONSTANTER

8IMIUS, PRETII EXI0UITA8, PRiBSBRTIMQUB I8TA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET GHRONOLOGICA»

SEXCBNTORUM FRAGMBNTORUM OPUSCULORUMQUB HACTENUS HIC ILLIC 8PAR80RUM, PRIMUM AUTEM

IN ROSTRA BIBLIOTHECAj BZ 0PBRIBU8 BT MSS. AD OMNES iETATBS, L0C08, LINOUAS FORMASQUB

PBRTINBNTIBUS, GOADUNATORUM.

SERIES LATINAPRIOR.

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATIN^

A TERTULIANO AD INNOCENTIUH UI :

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

BlMtotheen Oerl ■■iTerMC,

SIVE CORSODH COMPLETORUM Ilf SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICiE RAHOS EDITORE.

PATROLOGIM LATlNJE,..TOmJS. CXll.

B. RABANDS MAURUS.

PARISIIS, APUD GARNIER FR\TRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,

IN VU DICTA AVENUE-DU-MAINB, 189, OUM CHAUSSEE-DU-MAINE, 187.

1878 *

-h. n^

• • •

• - •

• • • r • • •

! ••• -•-

• •<

• ••••,

• •

• •

• •• '•'

TEADITIO CATHOLICA.

SMCVLVM IX, ANNDS 850.

B

RABANI MAURl

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARGHIEPISCOPI

OPERA OMNIA

]|]\TA £D1T10NE1I GEORGU COLVENEIUI ANNO 1617 COLONIiE AGRIPPINiE DATAM, ]IE!fDIS

QUIBUS SGATEBAT mNUMERIS GURA QUA PAR ERAT EXPURGATAM» NOVISSIME AD PRELUM REVOGATA ET NOVO ORDINE, CHRONQLOCICO SCIUCST» 0I0E8TA ;

VARIIS PRJSTEREA MONUMENTIS

QVJE SDPPEDITARUNT

llBILLONIIi lARTENII ET DACHERII COLLECTIONES NEIORATISSIIJ!,

AUCTA ET ILLUSTRATA.

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

■IBLIOTHBCA CLEKI VNIVBMSA,

8ITB .....

CDRSDOll COMFLETOBCll IN SIHGDLQS SCIEKTI£ ECCLESIASTICB RAMOS BDITORB.

TOMUS SEXTUS.

i

VCMT SEPARATIX TOMUS SEXTUS 10 KRAiir,IS; VENEUNr \UTEII 0 VM.UMINA 42 PRANCIS GALUCIS.

V « l< »

« I. •. »

« • f « » » ■ • * ■

. * » .

• •

PARISIIS,

APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, IN VU DICTA AVENUE'DU-itAINE, 189, OLIM CHAUSSEE-DU-MAINE, 127.

1878

It

B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS lil.

12

veritatis. Vocatis sanctis. fAiig.) Hoc est vocati cstis Atutum cst a Deo ut qui credit in Christum saivus

ut sancti sitis, quod est, ut non recedatis a reguia sanctificationis. Invocat te, Domine, fldes mea, quam dedisti mihi, quain inspirasti mihi pcrhumanitatem Filii tui, per ministerium prajdicatoris tui, et quo- modo invocabo Deum meum, Deum et Dominum meum ? quoniam utique in meipfum eum vocabo cum invocabo eum. Cum omnibxn qui invocant no^ inen Domini nostri Je.su Christi in omniloco ipsorum et nostro. Sacerdotum est invocare Deum quibus di- citur : Sic bcnedicetis fiiios Fsrael invocantes no- men meumsuperillos {Xum. vi) : et Psalmistadicit: Et Samucl inter eos qui invocant nomcn ejus {Psal. xcvni), quein sacerdotem fuisse illa res probat, quia et sacerdoti succcssit, et hostias ollerebat, de

sit sine opere,sola fide, in qua gratisaccipit remis- sionem peccatorum. Quia in omnibus ditati estis in ipso,in omni verboet in omni scientia. {A)nbr.\\{oc signilicat quia in accepta gratia et verbo veritatis doctrinie. scientiam spiritalem assecuti permansc- runt. Ideo gratias agit in his Deo : primum solito more laudando provocat ad profectum, et dicit se quidem gaudere de eorum scientia, sed scire illos debere quia vera saj)ientia non inflatur, neque dis- sentit, quoniam in omnibus divites facti erant in illo, in omnibus virtutibus per sapientiam quai ami- cos Dei et prophetiw constituit, in omni scilicet verbo et onmi sapientia, id cst, tam Novi quam Veteris Testamenti. Sicut tesiimoniuin Christi con-

quo etiam secundum historiam dictum est : Susci- B firmatum est in vobis. (Maih.) Testimoniuni quo

, tabo mihi sacerdotem fiidem {[ Rcg. tr), qui quam- vis non sit ex genere Aaron, tamen de tribu Levi esse in Paralipomenon legitur, quia ipse liunc con- stituit, qui et illum. Ita enim Aaron elegit, ut alios postea eligendi non amiserit potestatem. In omni loco ipsorum et nostro^ quia sacerdotes et su(» et apostolorum loco funguntur, propter quod ecclesia- rum etiam apostoli nominantur. {Ambr.) Aliter in memorata sententia, qua dicit cumomnibus qui in- vocant nomen Domini nostri Jesu Christi, in omni loco ipsoi'um, et nostro. Cum Judu?is vero jungit et gentes, quia salus ex Judxis cst [Joan. iv), ut in omni loco ubi gentes qua» invocant nomen Domini nostri Jesu Christi, et ubi Judici supra memorati

ait : Omnis scriba doctus in regno cwlorum similis cst homini patri/amilias,qui profertde thesauro suo nova ct vctcra {Matth. xin).

Jtaut nihilvobisdesitin ulla gratia. Vnde ait Salo- mon : Venerunt inihi omtiia bona pariter cum illa [Sap. vii), id est cum sapientia. (Ambr.) Testimo- nium Christi confirmatum est in his, quia roborati in iide, nihil de liominibus sperabant. sed omnis spes illorum in Christo erat, nuUis voluptatis illece- bris capti. Exspeclantibus revelationem Domini nostri Jesu Christi. (Maur.) lile vero exspectat adventum Christi, qui omnibus prceparatus est ; revelatio au- tem dicitur Doinini adventus, quia modo a nobis absconditus est. (Ambr.) Manifestum est hunc ex-

sunt, similiter sint oinnes uiium. Pseudoapostoli C spectai^e diem judicii, qui circumspectus sollicitus

enim qui nomen Christi per prudentiam mundi pra> dicabant, idest,admista philosopliiavetercmlegemet prophctasreprobabant,negabant enim Christum vere crucifixum, sed tantum visum crucifigi, sicut Marcioii et Manichaeus. Unde A])o.stolus : Xos at^/c/ii, inquit. prxdicamus Christum crucifijrum.^Sciiuc carnis re- sun^ctionem fatcbantur quod proplieta Isaias cla- mat, dicens : Qui in monumenlis sunt non resur- gent. (Jsa. xxvi).

Gratia vobis ct pax a Deo Patre nostro el Christo Jesu Domino nostro. Cajterum, quia dixerat,(/i«' in- vocant nomen Domini nostri Je^u Christi,ne Patris aut nomen, aut donum tacuissc videretur, et suspi- cionem forte aut occasionem daret unionis, docet

est : futurum judicium Dei, in quo Dominus noster rcvelabitur tam fidis quam infidis, ut cognoscant increduli ac sciant verum esse, quod credere nolue- runt et pereant;fidi vero gaudeant plus boni inve- nientes quam putaveinnt.

Qui et confiruHibilvos usqucinfinemsine crimine in iiic adventus Domini nostri Jesu Christi (Maum.) Per doctrinam, sicut ait beatus David : Confirma nw in verbis tuis {Psal. cxviii); et itemm : Paj: mulia diligentibus mmen tuum, ct non est in illis scandalum (Jbid.). {Ambr, JAlacvi animo contisus de spe illoinim securus est, quia inviolati usquc ad fii- turum judicium einint : qui enim inter tot discri- mina sensuum et peilurbationes divcrsitatum im-

Christum quidemrite invoamdum, sed omnemgra-Dniutari minimc potuerunt, procul dubio in eodem

tiamcssePatris,utet duos qui inunum sunt pcrdi- vinitatcm ostenderet, et Patris auctoritatcm pnefer- ret. Gratias ago Deo meo semper pro vobis . Quan- quam omnibus in Ecclesia scribat, sed ita signiticiit cum aliquando corripit, aliquando laudat, ut unus- quisque cum epistola legitur, intelligat quid pro se, quid adversum se dicatur ; in una enim plebe duo- bus populis scribit, ut cum arguit qui male versan- tur, sciant sibi haec scripta : similiter et cum laudat, sciat qui in regula manet ad sc hxc dici. Ideoque gralias ago, inquit, Dco meo scmpcr pro vobis super ffvatia Dei, quae dala est vohis i;i Christo Jcsv. Qua? -ratia j^ir dutu est iii Cliristo Jesu, qui hoc consti-

mansuros se ostendunt. Cum hos laudat, illos qui errore pseudoapostolorum depravati fueitint invitat : dum horum enim fidein pra^dicat, ilios ad pGeniten- tiam provocat. Qui ct confirmabit, inquit,i?oi usquc in fiixem sine crimine in adventum Domini. (Crcg.} In Epistola Joannisitascriptumest : Sidixcrimmqtto- niam peccatum non habemus, ipsi nos seducimus ct vcritas in nobis nun cst { I Joan. i).Cum seductioest existimarc essesinepeccato, quomodo conilrmamur a Domino siue crimine in adventum ejus, maxime cum etiam infans unius diei non potestessesinepeccato? Xumquidergo et crimenpeccatumestsine quo quis conformatus a Domino fleri potest? Soiendum pro-

*.^

13

ENARRATIONUM IN KPP. PAUU UB. IX. — IN KPI8T. I AD COK.

14

fecto nobis est quia non omne peccatum crimen est, A in omni gratia diceret, quibus postmodum dicturus

flttameD omne crimen peccatum est : sicut omnis iiDpias et peccator est, non autem omnis peccator iiDpius. Minima ergo et maxima peccata dicuntur ; aimioa autem nisi magna minime leguntur : quia niiainim >ita humana I)eo confinnante potest esse une crimme, sine peccato nullatenus potest nec uno die. Fidelis autem Deus per quem vocati estis in so^ cietatem Filii ejus Jesu Chnsti Domini nostri, • Mair,i Fidelis Deus qui contirmavit, quia vos in sccietat«m filii ejus vocavit, quam societatem Joan- nefi exponit dicens : Quoniam Deus lux est et tene^ hn in eo non sunt ullx : si dixerimus quoniam so- ciftatm habemus cum to, et in tenebris ambulamus, tMntimur il Joan. i) ; et Paulus ait : Si commortui

erat unitatom deesse / Absit hoc ; quis de illo talia vel desipiens credat; sed quia erant inter Corin- thios quidam omni gratia repleti, et erant quidam in personarum favoribus excissi, ccBpit a laudibus perfectorum, ut modesta invectione ad reprehen- sionem pertingeret inGrmorum. (Ambr,) Quamvis eversi fuerant, tamen fratres illos appeliat. Sicut et in Isaia prophetadicit Deus ad illos, qui secura erant, ut eis, qui pseudoprophetis credebant, dicerent, fratres nostri eritis vos, ut per id non dissentirent ab eis qunsi fratres. Quod autem dicit^a^ his quisunt Chloes^ aiiquibus videntur homines esse manentes et fructiflcantes in fide Dei, aliquibus videntur locus esse, ut puta si dicatur, Ab his qui sunt Antiochie,

%umus, et eonvivemus : sisustinemus, et conregnabi-B aliqiikuus autem videtur fuisse feminam Deo devo-

mus (11 Tim. n). Hic locus contra Arianos facit,

qui in hoc minorem esse Filium volunt, quo por

ipsum omnia facta referuntur, cum hoc etiam in

Patrem cadat, per quem in societateni filii ejuscre-

(ientes vocati dicuntur. {Ambr ) Quis ambigat de

promissis et fide Dei, quia non erit aliter quam di-

lit. filios adoptatos nos sibi credentes in Christuin ?

hoc enim nos donat, quod credimus, ut quia credi-

mm Christum Filium esse Dei, hoc nos esse inci-

piamus, mansuri in eadem dignitate sicut nianet

Chrisf us, quem credimus Filium Dei : societas enim

iratemitas est, ut quomodo fidem Dci incoiumem

in bac causa nobis futuram ostendit, ita nos non

sed ditfidentes et perfidi inveniamur, pei*severantes

in adoptionein.

Obseero autcm vos, fratres, per nomen Domini no- stri Jesu Christiy ut ipsum dicatis omnes. Xunc orat ut unum sentiant, hoc utique in quo renati Dei filii appellati sunt : Ad omnem enim modo Ecciesiam lo- quitur. ut hi qui dissentire copperant^reverterentur ad ccFptam fidem, quam videbant in his laudari, qui in iila perseverabant. Et non sint in vobis schismata, sitisauletn perfevii in eodem sensu, et in eadem scien- \ia. Perfectos vult eos esse in eodem sensUf quem iliis tradiderat, ut non discreparent. Ad aiiorum enim exemplum quos supra iaudat hos provocat, ut hoc sentiant ac defendant; schismata semper ex enntentione nascuntur. Perlatum est enim mihi de vobis,fratres,ait his qui suntChloesquodcontentiones

tam, cuni qua multi essent colentes Deum, quibus fides non negaretur, ut quod deferrent de Corinthiis verum esset, quod contentiones essent intereos. Con- tentioncs inter eos esse dixit, ut ostenderet diversita- tem mentis illorum de discipUna Dominica. (Maur.) Quceritur quomodo Apostolus credidei it aliquid de absentibus, cum sciiptum sit : Aon credas audi- tui vano: et iievum : Qus: viderint oculi tui loquere^ etc. {Prov. XXV). Sed hanc gratiam habebat, utnos- set absens quid de singuiis ecclesiis ageretur, sicut dicit ad Colossenses : Ut si corpore absens sum, sed spiritu prssou, gaudem et videns ordinationem rc- stram, et reliqua (Col. ii). Quia ergo sciebat Corin- thios ita agere ut audiebat, non credidit sine cauaa C quasi de absentibus, quomm conversationem in spi- ntu probabat.

Dito autem Iwc quod unusquisque vestrum dieit, Ego quidem sum Pauli, ego autem Apollo : egovero Cephw, ego autem Christi (Ambr.) Errorem osten- dit, sed auctorum nomina non prodidit : nec enim in loco stabant, sed circumibant ad eversionem sim- plicium. Nam hos quos nominat sine dubio boni erant doctores, sed sub horum specie faisos aposto- los tangit : si enim in his gloriandum negat, quanto magis in maiis doctoribus quorum doctrinam pra- vain in subjectis significat. Inter eos tamenhosper- severantes designat, qui dicebant se Christi esse, non hominis, quos superius \2M&Qi. DivisusestChristus? Dividitur corpus cum membra dissentiunt, divisum

sint initrvos. (Greg.jEcce quos in omni verbo et in^dixit Christum, quia gloriam ejus hominessibi par-

omni scientia laudaverat, quibus nihil decsse in uila gratia dixerat, pauiisper loquens, ad increpandum leniter veniens, divisos erga seipsos i*eprehendit, et quonim prius salutem narraverat, postmodum vul- nera petefaeit. Peritus enim medicus vulnus secan- dum videns, sed aegrum timidum es.se conspiciens, diu palpavit, et subito percussit. Prius enim blan- dam manimi iaudis posuit, postmoduni ferruin in-

titi sunt ; sicut ha^retici qui se aut Photinianos, aut Arianos, aut Cataphrygas, aut Xovatianos, aut Do- natianos, aut Manicliaeos vocari non horrent. Ita et Corinthii diversorum haereticorum nominibus sub- jici cceperant, ut viderentur loco Christi homines venerari, qui dum diversa de Christo accipiunt, di- vidunt Cliristum. Unus enim hominem tantum ac- cipit Christum : alter Deum purum sine corpore fa-

crvpationis fixit. Nisi enim verecunda? rnentes fue- ' tetur;alius(iicitperprophetaspriedictumChristum:

nnt palpando reprehensae, ita ut ex aliis robus au- alter negat prophetas de Christo locutos. Cum ergc»

dmt- quod in consolationem sumant, per increpa- Christus unus sitDeus et hoiao, isti sibi aliud, aliique

tiouem protinus ad desperationem cadunt. Sed aliudei vindiciintes, dividunt Christuni,et quia snl»

MUMokl mentitua est Pauius, ut prius eis nil deesse nomine suo ecclesias faciunt inultas, adjecit :

15

B. RABANI MAURI ARCHIEP MOGUNT. OPERUM PARS III.

\6

Nunquid Paulus crucifiiTUs estpro nohis? Ideo a se A latria. Non in sapientia verbi, ut non evacuelur crux

coepit, ne forte putareturaliorum ideo refutare perso- nas ut suamcommendaret.Si enim Christus pro nobis, inquit, mortuus est, quomodogratiam ejus et benefi- cium hominibus imputamus ad ejus injuriam ? In no- mine Pauli baptizati e^tis? Si credentos hoc, inquit, in Chnstum baptizamur, ut in nomine ejus justifice- mur, quid est ut fidei hujus homines nobis auctores faciamus, immemores coepto} credulitatis ? (Aug,) Nam dividentibus sibi Ecclesiam et partes facere de unitate conantibus partunens parvulos mater cha- ritas in Apostolo exponit viscera sua, conscindit quo- dammodo verbis ubera sua, plorat filios, quos videt efferri, revocat ad unum nomen eos qui multa no- mina sibi [facere volebant, repellit ab amore suo.

Christi. Quia pra?dicatio Christiana non indiget pom- pa et cultu sermonis, ideoque piscatorcs homines imperiti electi sunt qui cvangelizarent, ut doctrin» veritas ipsa se commendaret teste virtute, ne ho- minum versutia et caliditato humana> sapientia,' ac- ceptabiics vidci^cntur, non veritate, sicut disciplina; ab hominibus inventa?, in quibus non ratio, non vir- tus, sed verborum qua?ritur compositio, ac per hoc gloriam suam quajrit, qui fidem Christi verbis exor- nare vult : obscurat enim illam splendore verborum, ut non illa sed ipse laudetur. Sic et pseudoapostoli ne stulti videivntur prudentibus nmndi in siipientia hominum Christum pi^ajdicabant duplici genere, ut eloquentia» studerent, et ea qua; mundus in nobis

ut Christus ametur, et dicit : Nunquid Paulus pro " stulta judicat evitarent, ut neque incamatum Dei

vobis crucifixus esi, aut in nmnim Pauli baptizati estis? quid dicit, nolo mei sitis, ut mecum sitis, mecum estote : omnes illius sumus, qui pro nobis mortuus, qui pro nobis crucifixus est.

Gratias ago Deo quod neminem vestrum bapiizavi, nisi Crispum et Gaium, ?ic quis dicat quod in mmine meo baptizati estis. Baptizavi auiem et Siephanx do- mum; cxterum nescio si qucm alium baptizavi. (Ambr.) Gratias agit Deo quia non multos ex his baptizavit, ne qui eiror sub hac re coejMjrat, ex no- mineejus esset in plurimis, per hoc arguit arguen- dos, et baptizantes et baptizatos, qui ad injunam Salvatoris baptismatis ejus gratiam hominibus de- putabant, iUisdissimulantibusgloriaecausa. Si enim

filium et de virgine natuni docerent, neque carnis futuram resurrectionem, quia mundi istud sapientia et ratio stultum aestimat, quos reprobat. Nc eva- cuetur, inquit, crux Chrisii. Quia qui in sapientia hominis Christum annuntiat, uegat veritatem pne- dicationis, sicut supra memoimi.

Verbum enim crucis percuntibus quidon siultitia est. Manifestum est quia quibus crux Christi stul- titia est, in perditioiie sunt, infemi enim niorte non sunt erepti. Ilis auicm qui salvi fiunt virtus Ifei esi . Non est obscuruni quia his qui credunt Dei viilus est, credunt enim non infirmitatem essc crucem Christi, sed virtutem ; intelligentes mortem victani in ciiice cujus signuin qui habent, salvi sunt, quia ab

erant sicut nunc Novatiani et Donatiani, qui bapti- ^illa teneri non possunt. Scriptum est enim in Isaia :

smum sibi vindicant, a nostris baptizatos reproban- tes, et baptizati ab his gloriantur in pei^onis iilo- rum.DeniqueaChristi noinine abdicati,Novatianos et Donatianos vocari se gloriantur. Crispus ergo etGaiusCorinthii sunt, quod ad testimonium nomi- nat, quia sic baptizati sunt ab Apostolo, ut nullam ilfi gloriam ex hac causa dandam addiscerent. Ste- phanae autem domus primiti»} sunt Achaia>, sicut in postrema parte Epistohnc significat, quibus testimo- nium dat, quod in mini.steriuni sanctis se constitue- rant. Non enim misit me Christus baptizarc, sed evangelizare, Quoniam majus est evangelizare quam baptizare, ideo non se missum baptizare dicit, sed

Pcrdam sapientiam sapicntium, ci intellertum pru' dcniium reprobabo. Perdit sapiontiam sapientium. non suam in eis sapientiam perdit et reprobat, quam ipse donavit, sed quam sibi arrogant qui non liabent ipsius : dum (jua* ilia negat posse fieri facit : et repro- bat intellectum pmdentium, quando Deuni, quein incuriosum dicunt, aggi*essum probat ea qua) stulta putant, ut Dei filius incarnatus de vii-gine ciiicifigo- retur pro humana saiute, quod factum vore tostatin- virtute, non verbis. Ibi sapiens? ubi scriba? ubi eonquisiior hujus sxculi? His dictis tam in Judieos quam in gentiles invehitur, quiaet Judteorum scri- bap, et legis doctores Deum fihum habere stuitum

evangelizare, quia in episcopo omnium ordinatio- putant credi.Simili modo etgentes istud risui de

%. . A _x i A * A. ** ^J*^1TJ* •! A —i. * 1

num dignitas est, caput est enim ca^teroinim mem- brorum. Per quod etiain illos humiiiat, quibus illi inultum dabant, propterea quod ab illis fuerant ba- ptizati, ut ex eo scirent non magnum esse ba[)tizare; quia non omnis qui baptizat idoneus est et evange- lizare, verba enim solemnia sunt quai dicuntur in baptismate. Denique apostolus Petrus credentem Comelium cum suis jussit baptizari (/fc^ x), nec

putant. Sed Juda?i, quia hoc non tam aperte in legc signific^tum est, diflidunt : gentiles vero quia mundi ratio non istud recipit ; nihil enim dicit posse fieii sine commistione, stultum judicant. Conquisitor ta- men sa^culi hic est, qui COnsteliationibus agi mun- dum et duodecim signis ortus et occasus fieri de- cemit calculis, nihil omnino sine hoiiim motu putans fieri posse. Nonnc stultam fecit Deus sapieniiam hu-

dignatus est ministris astantibus hoc opus faccre ; si jus mundi? Stulta facta est sapicntia hujus mun|ji.

enim defuissent, ipsc hoc egisset necessitate com- pulsus. Quanto ergo melior his sit, quos illi vene- rabantur, ostendit, et non tamcn hoc nomini suo decemi permisit, sciens periculosum esse gloriam Dei nomini hominis vindicarc : est enim quasi idolo-

putans cnim sc sapere inventa est impmdens. Quod cnim impossibile judicabat possibile declaratum est, Deum incuriosum aestimans. Est aUquid hac asseve- ratione stultius, ut fecisse dicatur mundum et cu- ram ejus non agere ? ad quid fecit, si non ad illum

17

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI UB. IX. - IN EPIST. I AD COR.

18

pertinet quod fecit ? sed quia vident quosdara feli- j^ credere crucifixum. (Ambr.) Scandalum est Judeeis

citermundo fnii, quosdam deprirai, etbene agentes d«)spici, raalevolosgloriari, idcirco incuriosura Dcum e&se crediderunt. Qui incuriosura Deum dicit, non negat maleTohtiti, aut injustum : aut enim judica- turus est mundum, et injustus est, dissimulans de bonis et patiens fieri mala. Si igitur animadvertant seposito odio divino; legis, possunt viderc causam istaro a nobis terminari, qui Dei judicium exspec- tamus, in quo vi depressi exaltabuntur, et \iolenti bumiliabuntur, quia non est personarum acceptio apud Deum.

Aam quoniam in sapientia Dei non cognovit mun- dus per sapientiam Dcum, placuit Deo per stultitiam prxdicationis, salvos facere credentes. (Aug.) Quid

dum audiunt Christum Dei se filium confitentem, et Sabbatum evacuantem ; gentibus autem stultitiam, quia audiunt ca pradicari, qua» dum rationi mun- dahaj non congruunt, insensata videntur, et partus vii^nis ct resurrectio mortuorum. /p^wverowca^w Judxis atque Gracis Christum Dei virtutem et Dei sapientiam, quia apud ipsum semper est, quia in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, Suadente virtute, qu« po- tior verbis est, credentes in Christum inteUigont, Judaei primura, qui signum quajrebant, Christum Dei esse virtutem ; et Grajci similiter vident Chri- stum Dei csse sapientiam, illam autem raundanam quam prius putabant prudentiam, maxiraara esse

enim tam simile imprudentia}, quam qui haberetin^**^*^^|^*^'^/**''**v^ ^'^'^"'^^^'^oDeiestquiaperipsam

potestate una voce suos persecutores prosternere,

pateretur se teneri, flageilari, conspui, colaphizari,

spinis coronari, ligno affigi, iniprudcntia; siraileesse

et stultum videtur : sed stultum hoc superat omnes

sapientes. (Greg.) Verbum quippe Dei sapientia est,

i*cd stultitia hujus sapientiae dicta est caro Verbi, ut

quia camales quique per carnis sua3 prudentiara per-

tingere non valebant ad sapientiam Dei,per stultitiara

prdedicationis, id est per carnein Verbi, sanarentur.

fAug.J Xon cognovit mundus, id est homines, Deum

in sapientia ejus. Quia unicam majestatera illius

figmentis dederunt, vel elementis, dissimulantes de

eo, per sapientiam carnis putanteshiec deberecoli,

qu» videntur : proptere^ placuit Deo pnedicationem ,..,,..,

ordinare. qu* illis stulta videretur, ut credentes qu* C homimbus dignms honorandus est, quanto pro hc

illi diffidunt, salvi fierent, illis damnatis. Vicissitudo "'^"^^"' mdigmora suscepit. (Ambr.) Stultum Dei,

omnia fecit Deus Pater; sapientia autem idcirco quia per ipsara cognitus est Deus : nec enira posset cognosci Deus, nisi per eum qui esset de eo. Quia n^tno novit, nec vidit Patrem 7iisi Filius, et cui ro- luerit Filius revelare (Luc. x).

Quia quod stultum est Dei,sapientiusest homini- bus. (Maur.) Quod stultura putatur Dei omnemhu- manam sapientiam antecedit, quia per sapientiam suam liberari non poterant qui per cruds myste- rium sunt salvati. (Greg.) Stultum quippe honoinibus visum est, ut prohominibus auctor vitae moreretur, et inde contra eum homo scandalum sumpsit, unde ci amplius debitor fieri debuit. Nam tanto Deus ab

ergo haec est, per quam Dei consilio falsura a vero damnatur.

Quoniam Judxi signa petunt et Grxci sapientiam qujeruiii. (Ambr.)J\idBii\ .signa petunt, quia non dif- tiduiit potuisse fieri, sed an factum sit qua^runt. Scientes virgam Aaron aridam germinasse et firu- vtum attulisse, et Jonam a ceto deglutitura in ven- tre ejus tribus diebus et tribus noctibus fuisse, et vivum ejectum esse : illud tamen pnecipue quaerunt, ut aliquid tale videant^ quod vidit Moyses in igne Deum : unde dicunt, Nos scimus quia Moysi locutus est Deiis, cum majus sit raortuura Lazarum fetidum

inquit, non quia verestultum est, sed quia ab homi- nibus, dum rationi mundana! non convenit, stultum putatur, cum sit ratio spiritalis : ac per hocsapien- tius dignoscitur esse horainibus, quia spiritaliaplus sapiunt quam camalia. Nonenim spiritalia per car- nalia sunt, sed carnalia constantperspiritaIia,ideo- que subjecta sunt camalia spintalibus. Et quod in- firmiim est Dei fortius est hominibus. (Maur.) Mor- tem, quam nec Gigantes evadere potuemnt, cnicifixi infirmitas superavit. (Ambr.) Sine dubio coeiestia xincunt terrena, quamobrem infirmum Dei non est infirmura, quia infirraitas Christi raagna victoria est. Vicit cnira cuin victus videtur, sicut ait in Psal-

quarto die de monumento vivura exisse. Grajci vero j) mo l : Utvincas ci/m ji/dtcam. Victoreniraexistit, sapientiamquaemnt, quianoluntaudirepraeterquam qui injusto occiditur, reum constituens a quo occi- quae mundi ratione possibilia sunt. ditur.

Sos autem prxdicamus Christum crucifixumy Ju- djtis quidem scandalum, gentibus autemstultitiam. iM.vuR.) Multum suam doctrinam ab illomm sensu ilisorepare demonstrat. Judxis quidem scandalum. Scandalizantur si audiant a se Christum mori po- tuissc, quem illi quasi immortalem exspectant, id est, quod dicebant nosaudivimus ex legequiaChri- stus manei in xternwn(Joan. \\i) ; non intelligentes quia illnm primum pati oportebat, et sic in suam gloriam introire ; gentibus autem stultitiam ; secun- dom mundanam sapientiam stultitia videtur, Deum

Videte, fratres, vocationemvestram,quia nonmulli sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles. Manifestum est quia pauci sunt qui mundi rationibus infiati magis quam emditi sunt, hoc est, qui stellarum motus inspiciunt, et discer- nunt. Ipsos autera dicitetfortes secunduracamem, quos et prudentes : et ideo fortes, quia passionem crucis Christi infirmam assemnt i iniquitas enim fortis et vincere sibi videtur ad tempus. Ipsi etiam nobiles per quos superstitioni suae originem antiqui- tatis assignant, nos novellos dicentes ; non ei^o hanc

49

B. RABANT MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS m.

20

aM^eration#m elegit Deus quae in paucis est. Sed A incolae loci illius villam appellant, tam parva, tam

stulta mundi elegit ut'confundat sapientes. Stulta mundi sunt virginem peperisee, et Dei filiuni cruci- fizum : credi enim hoc Btultum putat, ideo Deus ut hunc confundat, hos elegit, qui hoc credunt, quod hic stultum judicat : confundunturenim sapientes, dum qu« pauci negant, multos vident fateri. Non e^tenimambiguummultorum sententias paucorum anteponi sententiis. (Greg.) Aliter, ad cognitionem fidei prius stulta mundi collecta sunt, ut post^a etiam astuta vocarentur. Paulo attestante, qui ait : Non multi sapientes secundum carnem non mulli jjoten- tes, non multi nohiles ; sed quw stulta sunt mundi elegii Deus, ut c^nfundat sapientes. Tempora namque sanctaeEcclesia} primalitterarum perhihenturignara,

exigua, tam prope nulla est nisi pristina Doraini Christi nativitatenobiiitaretur. Elegitergoinfirmos, pauperes, indoctos, non quia reliquit firraos, divites, sapientes, nobiies, sed si ipsos piimo eligeret, me- rito divitiarum suarura, merito substantiarum, me- rito natalium sibi eligi viderentur, atque inflati de his rebus salutcm humilitatis non reciperent, sine qua nemo potest rcdire ad iilam vitam, unde non labereturnisi per superbiam. (A ug.) Sed forte diceret aliquis: Etsiipsehumiliter natus est,indiscipulorum nobilitate jactare se voluit. Xon elegit reges aut se- natores, aut philosophos, aut oratores. Imo vero ele^t plebeios, pauperes, indoctos, piscatores. Pe- truspiscator, Cyprianus orator. Nisi fideliter pnece-

ut videiicet cunctis in pr»dicatoribu8 suis Redem-g deretpiscator,non hurailiter sequereturorator.Non

ptor ostenderetquod ad vitam credentes populos non sermOfSed causa suaderct. Et infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia. (Ambr. )ldem sensusest, quia quod pauci inflrmum putant, hi qui se pruden- tes xstimant in saeculo, difBdentes de spe, a nmltis virtus asseritur, quia muiti credunt, quod infideles non credunt ad illorum ruborem. Vident etcnimin- flrmaChristinominatada>moniis imperare, prodigia facere : inflrma autem sunt mundo injuriae,ct pas- sio Salnitoris nescicnti haec ad ^irtutcm proficcrc, quia idao istapatise permisit, ut vinceret mortcm : injuste enim pati et potentem resisterc holie, gloria est patientis, et damnatio occidentis. Et ignobilia hujus mundi et contemptibilia elegit Deus qux non

de se quisquam desperct abjectus, teneat Christum, et spes ejus falsa non erit. Ut non glorietur omnis caroinconspectu Dci. (Ambr. )ld est,ut sapientiacar- nis erubescat in errore suo judice Deo : sensus enim carnis est diffidere Dei potentia virginem peperisse, quia hoc mundi ratio, qui cognatus est carnis, non recipit. (Aug.J Videte quemadmodura nobis abstulit gioriara, ut daret gloriara ; abstulit nostrara, ut daret suara ; abstulit inanera, ut daret plenara ; abstulit nutantera, ut daret solidara. Non ergointe debes gloriari, quod prohibuit Veritas sed quod ait Apostolus, hoc praecepit Veritas : Qui glo- riatur, in Domino glorietur (II Cor, x), Ex ipso enim vos estis m Christo Jesu. (Ambr.)

sunt, ut ea qux sunt destrueret. Ignobilia ergo et C Ex ipso, id est, ex Deo, qui oranipotens est, esse

contemptibilia elegit, non quia vere ignobilia ct con- temptibilia sunt, sed sic judicantur a raundo, quia spemunt rationes raundanas credendo in Christura, ut ea quae sunt vere ignobilia et contcraptibilia de- strueret, quia ipsi magis judicandi et condemnandi sunt qui judicant : asseverationem enim illorum cr- ror Invenit ; nec fuit ab initio ; nostra autem disci- plina ab initio est. Destruitur crgo dum sine tcsti- monio nudis verbis asseritur. Nostra vero non verbis solls, sed et teste virtute probatur. Quare autem primo ignobiles paucos, imperitos, impolitos ele- gerit Dominus, cum haberct ante oculos suos tur- bam magnam in comparatione quidem iliorum pau- periorum pauciorcs, scd in genere suo multos di-

nos in fide Christi : Dei enira propositura est ut ve- ritatera ejus et raisericordiam per Christum disce- remus. Veritas est mysteriura Trinitatis, raisericor- dia vero, qui cura esseraus captivi rederait nos. Qui factus est sapientia nobis, et justitia, et sanctificaiio, et rcdemptio. Ad confirraationem crcdentium Chri- stum Dei voluntate dicit egisse quae gessit, ut scia- mus vcrc nos sapientiam didicisse ei sanctiflcatos esse, et justiflcatos, et redemptos a Deo per Chri- stum , nemo enim redemit nisi quod fuerat suum . Si ve ergo quod redempti sumus, sive quod sanctificati, id est, ab opere carnis et idolorum imrannditia pur- gati, sive quod jnstificati (justum est enim creato- rem colere caeteris spretis), sivc quod sapientes per

vites, nobiles, doctos, sapientes, quos postea etiamT\idquodmundanosdidicirausimperitos,totumhocDei

collegit, exponit Apostolus sacramentum : Infirma mundi elegit Deusut confundat fortia, etstultah' jus mundi elegit Deus, ut confundat sapientes, et igno- bilia kuJusmundiele^itDeus, et eaqux non sunt, id esl, non eomputantttr, ut quae sunt evacuentur. Ve- n«rat enim docere humilitatem, expugnare super- biam ; venerat humilis nuUo modo iiic prius altos qMvere qui tam humilis venerat ; primo quia elegit naaci de illa femina, quee desponsata erat fabro ; non eiegit ergo amplos natales ne in hac terra nobi- litea superbiret; non elegit saltem nasci in amplis- aima dvitante, sed natus est in Bethlehem Judae, quae Bw oivit&tia nomine nunoaparetor, liodieque illam

bencficium est pcr Christum. Redempfio tamen no- stra haec est ; obtulit enim se Christus diabolo cu- pienti ut peccati in se contradictionem auferret, et sic captivos ejus erueret. (Greg.) Qui factus est nobis sapientiaa Deo, etjustitia, qua scilicet jostitia,dum inhocmundocontra\ias peccatorum venit,antiquum ho8temvicimus,aquo capti tenebamur. /^y42/^.)FiIius factus est nobis sapientia a Deo et justiOcatio, quia temporaliter nos ad illura convertimur, id est ex aliquo tempore, ut cum iiio manearaus in aeternura, et ipseex quodara terapore. Verbum earo factum est, et habitavit in nobis, ea porso justitia quse vivit in seipsa procul dubio Deua est, et incommatabiliter

ti

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. iX. - IN EPIST. I AD COR.

n

riTit ; sicut autem cnm sit in seipsa vita, etiam no- A bis fit vita, cum ejus efliciraur utcunque participes ; ha cum in se sit justitia. etiam nobis fit justitia cum « coha?rendo vivimus, et tanto magis minusquc ju^isumus, quanto illi magisminusquecohseremus. Unde scriptura est de unigenito Filio Dei, cum sit Qtique Patris sapientia atque justitia, et semper in Ncipsa sit, quod factus sit nobis sapientia et justitia et sanctificatio, et redemptio.

Ut quemadmodum sa'iptum esl : Qui gloHatur, in Domino glorietur. Est plane ille summus Deus, vera justitia, vel ille verus Deus summa justitia, qunm profecto esurire ac sitire debemus : ea nostra est in hac peregrinatione justitia, et qua postea saturari cupimus ; ea nostra est in a»ternitate plena justitia.

CAPUT II.

Ostcndit Apostolus se usum non fnisse excellentia sce- cularis scrmonis, quia perfccti tantum, utsunt ho- mines spirituaks, possunt eam capere.

Et ego cum venisscm ad vos, fratres, veni non cum eminentia sermonis aut sapientix pr^edicans vobis mysterium Dei: neque enimjudicavi scirc mealiquid intcr vos, nisi Christum Jesum ct hunc crucifixum. (Greg j Acsidiccret, Quia vos caperedivinitatis ejus mysteria non posse pensavi/.sola vobis humanitatis ejus infirma locutus sum.Quoniam superius grada- tim formam disciplinaR nostne ostendit, nunc nonse aliter iliis tradidisse probat, quam quae ostendit. quia et in humilitate sermonis ct in stultitiapra^dica- tionis sicut mundo videtur, locutus est illis de Christo

(Cass.) Cuncta namque si ab uno homine voiumusBmysterium : quod ideo mysterium vocat quia quod

mutuari, aut difficile, aut certe numquam idonea ad imitandum exempla nobis poterint reperiri, quia li- cet necdum Christum omnia in omnibus fkctum se- cundum Apostolum videmus. eumin omnibus tamen hoc modo possumus. id est, per partes iii omnibus, invenire. De ipso enim dicitur: (Jui factus est nobis RT Deo sapientia. justitia, sanctitas, ct redemptio. Dttm ergo in alio sapientia, in alio justitia, in alio saivctiias, in alio mansuetudo, in alio castitas, in alio bumilitas reperitur, membratim Christus per unumquemque nunc sanctorum divisus est : con- currentibus vero universis in unitatem fidei ac vir- tatis, redditur in virum peifectum, plenitudinem sui corporis in singulorum membrorum compage ac pro-

incarnatum est, occultuin erat a sajculis apud Deum Deus verbum ; hrereticos autcm csse in quibus glo- riabantur, qula et per oloquentiam pravam doctri- nam cominendabant, prudentiam niundi sectantes, crucem Christi evacuabant, erubescentes stulti appel- lari a mundo, ut neque natum Christum ex virgine pnedicarent, nequc vere crucifixum docerent, quia stultum videtur, Dei Flium natum hominem fateri et crucifixum. Hos et Joannes apo.stolus designat dl- cens: Qui negat Christum venisse, Antichristus est: et qm negat Filium, nec Patrcm habet (1 Joan. u) ; quia ipsum Patrem sibi Filium appellatum dicebant ex quibus Marcion traxit errorem. Quae arguit clausa videntur, quia non illa manifestat, sed intelligi vult.

prietate perficiens. Donec veniat er<?o illud tempus^ex eo quod in prudentiam mundi invehitur, quae est

quo sit Deus omnia in omnibus, in pra?senti potest

hoc quo diximus modo, id est per partes virtutum,

psse in omnibus Deus, licet nondum plenitudo ea-

rum omnia sit in omnibus : quialicet unus religionis

nostra sit finis. professiones tamen diversae, quibus

ad Dominum tenditur, sicut in collationibus senio-

rum plenius disputandum est. Ideoque discretionis

et continentiK forma ah his est nobis peculiarius ex-

petenda, a quibus virtutes has per gratiam Spiritus

sancti uberius vidimus efTluere, non quod ullus qua?

in multos dirisa sunt, soius possit acquirere, sed ut

inhis bonis quorumcapacesesse possumus ad eorum

nos imitationem qui eas peculiarius obstinuere, ten-

dfkmus.fAmbr.) Ut quemadmodum scriptum est:Qui

gloriatur in Domino giorietur. Hoc scriptum est in

Jeremia propheta {Jer. i\.) Dignum est quod dicit

propheta ut in Domino gloriemur. Quia non poterit

confundi qui gloriatur in Deo : opera enim ejus, et

magnificentia in rebus gestis apparent. Ideoque, in-

quit, confundantur in idolis suis, qui nonpluuntnec

fecenint coelum etterram. Similimodo, et qui inho-

minibus gloriantur quos sciunt utique nullius esse

xirtutis, quare et ait Scriptura : Vana spes est in ho-

mine fEccli. xxxivj. Sic enin qui gloriatur non nisi

in Domino gloriatur, cum cognoscit non suum sed

iUius esse, non solum ut sit, verum etiam ut non nisi

ab illo bene sibi sit. a quo habet ut sit.

D

religioni inimica ; quae autem sunt quse corripit ejus judicio vult disci, ut qua^que nostra irridet, velut stulta a se omnia in Corinthiis reprehendi osten- dat : corpus enim ipsum memorat, ut ex eo mem- broruin ejus ratio dignoscatur ; Corinthiis tamen manifesta erant quia causas in quibus arguebantur non ignorabant. Et egn in infirmitxite et timorc multo fui apud vos. (.4mft.)Christum enim in stultitia hu- manae sapientiae praedicans, odium sibi etpersecutio- men provocabat, quasi rem vanam annuntians, et inimicitiam Judacis atque gentibus. Et sermo meus et prsedicatio mea non in persuasiomm sapientix Osten- dit quia ne hominum favorem acquireret, Idcirco humanae sapientiae placere nolui.ssc, neque verbo- rum arti studuisse, sed fidem auctori exhibuisse, qui doctrinam suam non ornatu traditionis humanae ac- ceptabilem esse voluit verborum strepitu, sed ipsib rebus, quia res ante verba sunt. Ad ostensionem Spi- ritus et xHrtutis Dei. Ut quia verbis, quae infirma juxta virtutem sunt, res fatuae compte prudentes videntur, Deus praedicationem suam non testimonio verborum voluit commendari, sed virtutibus, ut verbi stultitia indicata factis se sapientiam demon- straret spiritali ratione fundata. Sapientiamenim lo- quimur interperfectos. Hoc est inter eos qui crucem Christi virtutis testimonio sapientiam fatentur : hi enim sapientes et perfecti sunt qui fidem non ma^is verbis habent, quam rebus. Sapientiam, autem non

23

B. RABANl MAUIU ARCHIEP. MOUUNT. OPERUM PARJS 111.

24

/ii^'t/^ sa^culi. Rectc ait sapientiam non hiijus sxculi, A impiam faciebant, non erant nescii. Dominus tamen

sed futuri, in quo veritas Dei negantibus apparebit : hoc enim sa^culum rationem hanc non capit infir- mitate cogitationis ten-ena». Neque principum hujus sxculi qui destruuntur, Manifcstum est non esse sa- pientiam hanc principum hujus nmndi,quia destruun- tur abilla : Christianitas enimomnes destruitcrrores, quos alibi Apostolus enumerat,id est, idololatriam, avaritiam et ca>tera vitia, sicut dicit Joannes apo- stolus : Propter hoc venit Filius Dei ut solveret opera diaboli [IJoan. m). — Sed loquimur Dei sapientiam in mysterio, qux abscondita est. Occultum scnsum ma- nifestare missum se testatur, quem nequc principes, neque potestates scirent, neque mundus audierat ; ac per hoc stultum putari, quia incognitum est ; essc

majestatis dicitur crucifixus, cum mori nesciat : scd quia Verbum cnro factum est, id cst, Dei Filius in- oamatus homo factus est, ipsi ascripta cst mors, quia JudaBi non utique camem persecuti sunt, scd eum qui operabatur per carnem ; ac per hoc quauivis Dominus majcstatis mortem ignoret, quantum ad Juda^orum tamcn votum pcrtinct, et ad principum hujus sa}culi, Dominum oc-cidcrunt in carne. Ex forma enim scrvi crucifixus cst et tamen Dominus gloriae crucifixus est : talis cnim erat illa susccptio qua) Deum hominem faceret, ct hominem Deum. (Aug.) Quid tamen propter quid, et sccundum quid dicatur, adjuvante Domino, prudens ctdiligens lector intelligit. Nam eccx) diximus, quia secundum

autem rationale et salutare teste viilute, cui omnis B id quod Dcus est glorificat suos, secundum hoc uti-

intentio cedit rationis humana). Abscondita est ergo Dei sapientia, dum non in verbis, sed in virtutc est; non humana ratione possibilis, sad Spiritus cf- ficacia credibilis. Quejn prsdestinavit Dcus ante sa'- cula in gloriam nostraii. Usque adeo vera sapicntia, et cum Deo scmpcr fuisse declaratur, ut ante ssecula prsedestinata in gloriam nostram dicatur, qui credi- mus. Prsescius cnim Deus errores futuros in mundo, quem erat facturus, hoc decrevit ad confusionem illorum qui sibi stultitiam sapientiam facturi erant, ad nostram autem gloriam qui credituri cramus et credimus. Quam nemo prindpum hujus sxculi cogno- vit: si enim cognovissent, nwnquam Dominum majC' statis crucifixissent. Principcs hujus saeculi non so-

que quod Dominus gloria> est, et tamenDominusglo- riae crucifixus est, quia rectc dicitur, et Dcus cruci- fixus non ex virtute divinitatis, sed ex infirmitate carnis.

Sed sicut scriptum est : Qoud oculus non vidit, nec auris audivit, nec m cor hotninis ascendit, quxprx' paravit Deus diligentibuseum. {Ambr ) Hoc scriptum est in Apocalypsi Eliae, in ApocrjTphis. Pcr hoc exem- plum inopinatam rem factam dicit, ct quac non solum in humanum sensum non caderet, sed et coelestes potentias lateret, Dei scilicet Filium incamatum, ut quod supra dixerat firmaret, quia si principes hujus saeculi Dominumhominem factum nun intellexerunt, quanto magis homines. Sed si verba offendiculum

lamhominesaccipiendosJuda>orumacRomanorum, ^ vel scandalum faciebant, virtutibus tamen et signis

sed et hos principcs ct potcstates quos supra dixit, ad quos vere pertinet dictum hoc, advcrsus quos no- bis coUuctatio est spiritalia nequitix in ccslestibus (Eph. iv), quia consilio ac voluntate illorum cruci- fixus est Christus. Denique post tentationcs j*ecessit, ait, diabolus usque ad tempus(Luc. iv), et ipse Do- minus : Princeps^ inquit, hujus mundi venit el in me invenit nt/ii7(yoan.xiv).Principesergo hujus sseculi per ignorantiam Dominum majestatis crucifixerunt. Nam Judaeomm principes, quomodo principes hujus saeculi possunt intelligi, qui erant subjecti regno Romano, et neque Romanorum principes crucifixe- nmt Christum ; quippe cum dixerit Pilatus: iVt«//a)/i

fides non debuerat dencgari : infirmitati enim ct ignorantiae humanac virtus debuerat pra^poni et credi quod humanae rationi impossibile videbatur, ideoque diligentibus Dominum, id est, credentibus praeparavit donum hoc. {Aug.) Alitcr, quod oculus non vidit, quia non cst color, ncc auris audivit, quia non estsonus, nec in corhominisascendit, quiacor hominis illuc debet ascenderc. Nobis vero revelavii Dominus per Spiritum suum, (flier,) Si oculus non vidit nec aurls audivitquae pra^paravit Deus his qui diligunt eum, quomodo idem Apostolus infert, nobis aulem revelavit Deus per Spiritum suum ? Si revela- tum cst Apostolo intelligendumne est quod et illc

causam mortisinvenioineo{Joan.xix),\uidecimarl}ii\m revelaverit; atque brevis responsio est, non

nuslavitfdicens Judaeis : Innocem egosumasanguinc JustihujuSfVosvideritis{Matth. xxvn) : hiei^o princi- pes crucifixerunt Dominum, quostriumphavitliberc inscmetipso. QuamvisdicatLucasevangclista dedae- monibus : Scicbant enim Christum ipsum esseJesum (Luc, iv); scierunt quidem ipsum esse, qui in lege promissus erat, m^^sterium tamen ejus quo filius Dei est nesciebant. Hoc etiam ct Petrus apostolus ad populum Judaicum dicit (Act. iii): Seio, fratres, quia per ignorantiam gessistis hoc malum, sicut ct principes vestri, nontamen sacculi. Siei^perigno- rantiam servi occiderunt Dominum, peccatum eis ascribi non debet : sed non licet hoc ignorai-c. Et qoamvis Dominum esse nesderint, tamen, quia rem

deberc requirere, quid sit illud quod nec oculus vi- dit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit : si enim ignoratur quomodo sciri potest quod promit- titur in futuro, non cernitur in praesenti ; spes cnim qua; videtur, non est spes, sed jam certa posscssio quomodo si velit quispiam dicere, ostende mihi quod impossibile est, ioquere quod audiri non po- test, expone quod non comprchendit humanacogita- tio. Ergo hoc scnsu Apostolus dixissc crcdendus est, quod carnaiibus oculis et aure camali, et cohitatione mortali, non possint spiritalia comprehendi. Et:5i enim noveramtis quondam Jesum secwidum carnem^ sed nunc Jam non novimus eum ; et in Joannis Epi- stoia scribitur ; Charissimi, nunc fUii Dei sumus, et

25

ENARRATIONUM IN EPP. PAUU UB. IX. - IN EPIST. I AD OOR.

26

iucdum manifestum est quidfuturisumus, quoniam A.T>ei docuitnos quod scit naturaliter, non doctus, et

riJebimus etmi sicuti est {I Joan. lu). Quodque re-

velatum sibi et sanctis per Spiritum esse testatur,

non statim sequitur, ut ipse aliis reveiarit ; alioquin

audivit et in paradlso verba ineflabilia, qua3 aliis

narrare non poterat, aut si narravit, nequaquam

inefTabilia sunt. (Ambr.) Namquia principes steculi

hoc ignorabant, Deus hoc per Spiritum suum reve-

iavit credentibus, quia res Dei non pote&t sine Spi-

ritu Dei addisci. Nam non solum liominibus sac ra-

mentum istud missum se dicitdeclarare, sed et prin-

cipibus et potestatibus in ccelestibus qui Dominum

crucifixerunt, ut hoc praedicante in terris, discant

qui sunt in camalibus ccelis, qui degunt sub elemen-

tis firmamenti.Hic ergo singularis apostolus est, et

docuit nos de mysterio Christi, qui non solum Spi- ritus Dei est, sed et Christi.

Nos autem non spiritum hujus mundi accepiir.us, sed Spiritum qui cx Deo est. Hinc scimus quia Spi- ritum qui de Deo est accepimus, quiamundi spiritus uon potest scire, qua; ab hoc nobis insinuata sunt. Spiritus tanien nmndi hic est, per quem arripiuntur fanatici, qui sine Deo sunt: est enim inter munda- nos spiritus potior, unde solet conjecturis qua^ mundi sunt divinare, quem pythonem appellant. Hic enim est, qui per verisimilia fallitur et fallit ; hic est, qui per sibylhim locutus est, sensum nos- trum secutus, locum volens inter coelestes habere. Ltsciamus, qu3ea Deo donaia sunt nobis, Quia enim

qui hanc gratiam consecutus est, quia TrinitiitisBDeiSpintusdatusestnobis,scimusqua^aDeo^onata

inysterium a nullo sic potuit explanari ; unde et ra^ ele- ctionis divinojudiciovocitatus est. Spirilusenimom' nia serutatur, eiiam profunda Dei. (Aug.) Non uti- que, ut quod nescit inveniat, sed quianihil relinquit omnino quod nesciat. {Ambr.) Quia enim de Deo est hic Spiritus, omnia novit. Dei profunda autem ideo ait,quia omnem virtutem et pnescentiamejusnovit : ([uod omnino creaturae impossibile est. Quis enim scit hominum ea qux sunt hominis, nisi spiritus /lo- minis qui[in ipso est ? Manifestum est cogitationes nostras a nullo sciii, nisi ab animo nostro, quem spiritum dixit. (Aug.) Denique in Evangelio inter csetera sic ait : Bt spiritus ejus reversus est ad illam {Matth. ix). Spiritus hominis in scripturis dicitur

sunt nobis : non eniiu ha}c possumus scire, si mundi spiritum haberemus, quia non iK)test scire mundi spiritus. Sensum enim Dei nemo novit, nisi qui de Deo est Spiritus Dei. Inferiora enim non possunt su- perioruui scire consilium,nequecreaturaconditori8 dignoscere voluntatem. Qua? ct loquimur. Ut hinc manifestum sit scire nos ((ua> a Deo nobis donata sunt, quia hsac et loquimur, ut et alii discant per doctrinam spiritalem. Pra>dicatoribus enim, id est apostolis, insinuata divinitus sunt, qux traderent populis, et addiscerent principes hujus sseculi quid admisissent mali. (Aug.) Nam cum Dominus ait : Quia servus nescit quid faciat Dominus ejus (Joan, XV), nos autem charissimi, ut amici Domini esse

ipsius anima: potentia rationalis, qua distat a peco- ^ possimus, quid noster Dominus faciat, sciamus libus, et eis natunc lege dominatur, de quo dicit Apostolus : Nemo scit ea qu/e sunt hominiSj nisispi-

ritus hominis qui in ipso est. Nemo enim scit quid

agatur in homine, nisi spiritus hominis qui in ipso

est, donec veniat Dominus, et illuminet abscondita

tenebrarum et manifestet cogitationes cordis, ut eas,

non solum quisque suas videat, sed aliorum. Se-

cundum hoc enim dixit Apostolus, neminem scire

qaid agatur in homine, nisi spiritus hominis qui in

ipso est, secundum quod videmus in nobis : nam se-

rundum id quod credimus non videmus et multos

(ideles esse novimus, et multis noti sumus cum scri-

ptum sit, Quis ergo hominum scit? (Greg.) Si ea quas

sunt hominis nemo scit, nisi spiritus hominis qui in

non solum enim homines, veinim etiam justos ipse facil iios, et non ipsi nos ; ut et hoc sciamus, quis nisi ipse facit ? Non enim spiri- tum hujus mundi accepimus,sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus, quae a Deo donata sunt nobis, ab ipso ([uidquid boni est donatur. Ergo quia et hoc bonum est, ab ipso utique datur, ut sciatur a quo bonum omne donetur, ut omnino de omnibus bonis qui gloriatur in Dmninoglorietur; quienimhabeidabitur ei (Luc. vin). Quid est plene habere ? Scire unde ha- beas. Qui autemnon habei, ideA, nescitundehabet.fi quodhahetaufereiur abeo. Denique, sicut ipseait, hoc ipsum erat sapientix scire cujus esset et hoc donum (Sap.Yui). Sic et apostolus Paulus cum commendaret

* • D

ipso est, qua ratione in Job legitur : Certe novi cogi- " nobis gratiam Dei in Spiritu sancto ait : Nos autem

iaiiones vestras (Job. xxi). Sed tunc spiritus homi- nis ignoratur ab altero, cum verbis, vel operibus non deraonstratur, nam cum scriptum sit : Ex fructibus corum coynosceiis eos (Matth, vii), per hoc quod fo- i-as agitur, quidquid intus latet aperitur. Unde recte quoque per Salomonem dicitur : Quomodo in aquis respondea ntvultus prospicien tiu m,sic cordahomin u m manifesta sunt prudentibus (Prov. xxvii). Proindc beatus Job cum amicorum colloquentium cogitatio- nes nosse sese diceret, adjunxit, et sententias contra me iniquat, ut ex patenti re ostenderet, quia hoc quod in eis latebat invenisset. Sic et qux inDeo sunt, nemo cognovit nisi Spiritus Dei (Amb.) Hic Spiritus

non spiritum Itujus mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est ; et quasi diceretur illi unde discemis, secutusait, ut sciamus quae a Deo donata sunt nohis. Ergo Spiritus Dei spiritus est charitatis, spiritus hu- jus mundi spiritus est elationis. Qui habent spiritam hujus mundi, superbi sunt, ingrati sunt Deo : multa dona ejus habent, sed non colunt eum a (|Uo habent, ideo sunt infelices. (Greg.) Non in doctrina verbo- rum humaiiic sapientia^ sed in doctrina Spiritus, malebat quippe hanc sapientiam sola puiitate veri- tatis ostendere, non autem eloquii tinctione fucare. (Amb.) Verba enim humana; sapientia^ hunc sensum non vident, neque litteraturae studiis apprehenditur,

tl

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS III

28

sed per fidem spiritali ratione concipitur, dicente A quia eos isti inter se dividere, et pro altero inflari

Isaia propheta : Nisi credideriiia, neque inteUigetis {fsa. vii) ; naturali enim ma«^s lege, quam cursu si- derum, et caleulis signorum, qua» in firmamento de- notantur, addiscitur. Denique crodentes non hu- raanis verbis sed natura} sure vident congruere, quod credunt : opus enim agnoscit opificem ; ideo- que Evangelium animis nostris loquitur spiritalia. excitans illos ad cognitionem sui Creatoris. Spirita- libus spirilalia comparantes. Hoc est, his qui munda- nam prudentiam refutant,spiritalem efticaciam tra- dere, quae mysterio lldei continetur, ad ilhiminandos sensus benevolorum hominum ; credentos enim quai mundi sapientia stulta judicat, spiritales sunt. Ani- malis axitem homo non percipit qux sunt Spiritus

adversus alterum ca>perunt, dicuntur et horaines, et camales, et animales, non valentes percipcre qua» sunt Spiritus Dei : et tamen quia non sunt ab Eccle- sia segregati, parvuli appellantur in Ghristo, quos utique vel angelos, vel deos esse cupiebat quos ar- guebat, quia homines erant, id est, in his contentio- nibus, non qua? Dei sunt,sed qua> sunt hominum sa- piebant. De illis vero qui sunt ab Ecclesia segregati non dictum est, ea quajsunt Spiritus non percipien- tes, ne ad scientia* perceptionem referretur, sed dictum est, Spiritum non hahentes. Non est autem consequens, ut qui habet etiam sciendo percipiat quod habet; habent ergo istum Spiritum in Eccle- sia constituti parvuli in Christo, adhuc animales at-

bei : stuititia enim est ilti. Pecoribus onim similis IJ que carnales, quid habeant percipere non valentes.

sensum suum in terra deprimit, ideo non assequitur nisi quae videt, nec putat aliquid posse fieri, quam quomodo scit. Ideo quidquid aliter audit, quam no- vit, stultum judicat: nihil enim a^stimat posse fieri, sine commistione. Unde ridet, audiens Deum illium genuisse, quem scit simplicom et incorporeum : (»t virginem peperisse, ot resohita corpora rui^sum re- vocari ad vitam ; cum ha}c magis ad laudem Dei pro- flciant ut credatur fecisse, cujus operis ratio investi- gan non possit: Deus est enim qui focit. Imbecilli- tas enim humana stultum putat, quod sciontia sua non concludit; cum hoc magis stultum doberet ha- bere, et illud prudens, quod quia Dei factum dicitur, comprehendi non potest, humanam tra(iitionem se-

id est, intelligere et nosse. Nam quoraodo essent par- vuli in Christo, nisi ronati ex Spiritu sancto ? Xec mirum videri debet quod quisque aliquid habeat, et quod habet ignorot. Ut enim taceam deomnipoten- tis atque incominutabilis Trinitatis divinitate, quis facile scientia percipit quid sit anima, et quis non habet animam? Postremo ut verissirae noveriraus. quod parvuli in Christo, nondura percipientes qua? sunt Spintus, habent tamen Spiritum Dei, paulo post intueamur qucmadmodum eos ipsos increpans ait : yesvitis quia templum Dei estis, et Spiritus Dei hahitat in votns? hoc itaque nullo modo diceret ab Ecclesia segregatis, de quibus dictura est : Spiritum non habentes.

quentes, dura unius Dei fidera airaegant, spiritaliter C Spiritalis autcm dijudicat omnia, ipse autcm a ne-

factum est quod, ratione camis inflati, putant Heri non posse, et sic ropixibi nnnotati spiritiiliter con- demnati sunt. {Aug.) Hunc Spiritum quod illi non habeant, qui sunt ab Ecclesia segi*egati, Judas apo- stolus apertissime declaravit dicens : Qui seipsos segrcgant aninuiles Spiritutn non habentes, Unde in ipsa Ecclesia etiam illos qui per nomina horainum, quamvis in ejus unitate constitutorum, quaedam schi- smata molicbantur, Paulus apostolus arguens, ait iniev csetersi: Animalis autem homo non perdpit qux sunt Spiriius Dei. Stultitia est enim illi, et non po- test scire quoniam- spiritatiter dijudicatur, osten- dit quid dixerit non percipit, id est, scientia non capit. Verum hos in Ecclosia constitutos parvulos

mine judicatur. (Amb.) Quoniara vera ratio spirita- liura est, id est credentiura, hoc onim quis nuncupa- tur quod credit, ideo ipsi omnia judicant. Ipsorum enim exeraplo infldelitas dijudicabitur,ip.si autem a nemine judicabuntur : quis enim condemnet vera di- centera ? Cura enim constet omnes inimicos fidei falsa tenere pro voris, accusatio illorum in irritum jam deducta est veri judicio condemnata ; quia qui nmi credidertt, inquit Dominus, jam judicatus est {Joan. m). [Aug.] Ita homo renovatur in agnitionem Dei secundura imaginem ejus, qui ereavit eum, et spiritalis efl^ectus dijudicat omnia, quai utique judi- canda sunt : ipse autera a neraine judicatur. Quod autera judicat orania, hoc est, quod habet potesta-

dicit nondura spiritales, sed adhuc carnales, et lacteDtem piscium maris, et volatilium cceli, et omniuni

alendos, non esca. Quasi parvulis^ inquit, in Chri- sto lac vobis potum dedi, non e-scam, nondum enim poteratis: sed nec adhuc quidem poteslis (/ Cor, m). Ubi dicitur, nondum, vel non adhuc, profecto non desperatur, si eo tenditur, ut sit aliquando quod non- dum est, adhuc enim^ inquit, esiis carnales^ et osten- dens, unde sint carnales : Cum enim sit inter vos, in- quit, xmulatio et contentio, nonne carnales estis et secundum hominemambulatis? atqueidipsxim planius aperiens, cum enim quis dicat, inquit : Ego quidem sum Pauli, aiius autem, Ego Apolio, nonne homines ettis? Hi ergo, id est Paulus et Appolo, conco^rdes enuit ia unitate Spiritus et vinculo pacis, et tamen

pecorum et ferarum, et omnis terrae, et oraniura ser- pentium quae repunt super terram : hoc enim agit per mentis intellectum, per quem percipit qua^ sunt Spiritus Dei. Alioquin homo in honore positus non intellexit, comparatus est jumentis insensatis, et similis factvs est ilHs {Psal. xlviii). Judicat etiara spiritalis approbando quod rectura, iraprobando au- tem quod perperam invenerit in operibus moribus- quefldelium,in ca.stitate, in jejuniis, in cogitationibus piis de his, qua» per sensura corporis perclpiuntur : de his enira judicai^e nunc dicitur in quibus et po- testatera corrigendi habet. Quis enim cognovit sen- sum Domini, qui instruat eum f (Amb.) Sensus Dei

ENAlUtATIONinif IN EPP. PAUU LIB. IX. - IN EPIST. I AD COR.

3«

tst, qno hec spiritaliter jussit fierl, per quae mundi A los, aliter discipulos afratum. et inter ipsos apoftto-

los fuiKse distantiam. Trlbus etenim discipulis glo- riam suam in monte ostendit. dicensillis ut tacerent visum« qunndiu a moituis resurgeret. (Grf/7.;Sancti etenim pncdicatores quasi porta> nobissunt.quinos ad interiorem intellectum apternje sapientiic perdu- cunt : sed ciim adhur inchoantibus non alta et my- stica, sed quiodam (|ua> capi prannlent, pnwKcant, porta? exteriores sunt : cum vero perfectis profunda et mystica l(»quuntur, porta» interiores. Yideamus qualiter porta exterior pateat : \on potui vobis /o- qui (juasi spiritaHhut, sfd quaxi raruatibus ; tan- quaui j)arrutis in tliristo lac rntfispotum dedi, non escam. Videamus qualiter porta interior patet : 5it- pientiatn IfHjuimur inter perfrcto^. Videamus utrum

sapientia stulta probaretur, negans posse fieri quod factum est. Quem sensum nullus est qOi cognoverit, etdispliceat illi, iit emendet consilium Dei : quia qui cognovit, laudat potentiam Dei, quem qui omnia negat posse, nec mundum credit fecisse. Quid enim magnum est ut dt se credatur gcnerasse, qui non ambigitur cnncta ex nihiio fecisse ? quippc cum di- rtit Salvator : Apud Deum autem omnia jmssibitia mnt (Luc, xvui), cunctis liquet quia Deus consilia- riis non eget, qui ip.sis quoque consiliariis hominura sapientiae consilium prsebet, de quo etiam scriptura est : Quis cotfnovit sensum iJomini, autquisconsiliO' rius ejus fuit ? Sed quemadmodum cumpanisvel ve- stimentum egenti tribuitur. hoc se Dominus acce-

pisse testatur : ita cum nescienti cuilibet rectum Beadem ipsa sit porta interior etextorior. trt;j/VwftftM.t

consilium datur, hoc ipse accepit, cujus ille mem-

Hnim estqui eruditur. Omnes etenimfideles membra

Qostri redemptoris sumus, et sicut ipse in nobis per

niisericordiam largitatis*piiscitur, int ipsc in noW6

per doctrina^ consiiium juv^t'iJ^.Wf>s'flfti7?m*.Trn.Jti?n

Dei liabemus. Hoc dicit, quia credentes part»cip2«»

$umus ejusdem divrn?» 'tSf^nienWa.}

CAPUf ' 111. '

.> •

Hemovet errorem Corinthiorum, quia ministris ati- quibus nimium trilmchant^agitque de sediflcatione superlignum,fenum,stiputam etdestulta sapientia mundi.

Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi sj)iritati- bus, sed guasi carnafibus. (Amb.) Kunc his ioquitur

et in.sipientihus deffitor sum {Rom, r),qui rursum di- cit, sive me.nte excedimus, I)eo ; sire sobrii sumus^vo^ bis (7/ Cor. v) : in hoc enim quod contemplando ei.oijiiondosapientibus menteexcedit, portainterior est ; in hoc vero quod ])ar\'ulis sobrie in pnedicatio- •Hilt si^ ^eniperat, et quant^i ebrietate Spiritus in- juhd*a£oi i*:. monte, cuni pi-jedicat. non ostendit, exteriorem poitam se esse manifestat. Ipsi itaque et exteriores porta; nobis sunt. etinteriores, qua» nos et in primoaditu fidei,spei,atquecharitatis instituunt, et cum jam profici^mtilms ca-lestis regni mysteria pnedicant, per subtiliorem .sensum nos ad interiora perducunt. (Aug.) Pra^dicatus ab apostolis Christus crucifixus et Juda^is erat scandalum, et gentibus

quiproptereaquod Sfficuli adhuc voluptatibus servie-C ^tultitia, et ipsis vocatis Juda?is, et GnecisDei virtus

hant, camales erant. Quamvis jam baptizati essent, et Spiritum sanctum accepissent t tamen quia post baptismum statim ad veterem hominem fuerant re- ▼ersi, cui abrenuntiaverant, dicunturcamales: Spi- ritus enim sanctus tunc permanet in eo, cui .se infu- derat, si maneat in propositogenerationis: si quo- minus. ahcedit; ita tamen ut si se reformaverit ho- mo. redeat ad illum.semperenim paratus ad bonum e<^t, diligens pcenitentiam. Quasi jmrvulis tn Christo lac vobis jfwtum dedi, non escam . Quamvis renati essent in Christo, tamen non fuit dignum tradi his spiritalia : accepta enim fide, qua? est veluti semen spiritale, nullum fructum Deo dignum fecemnt. ut |>erfectioni8 verba mererentur addiscere, sed quasi

et Dei sapientia : sed carnalibus panulis credendo id tantum tenentibus, spiritalibus autem capaciori- bus, id etiam intelligendo cernentibus. Hoc igitur primitus cognito, (luod ea ipsa qua» simul audiunt spiritales atque camales, pro suo quique modo ca- piunt, illi. ut parvuli. isti ut majores: illi, utlactis alimentum, isti ut cibi solidamentum, nulla videtur esse necessitas ut aliqua secreta doctrinai taceantur et abscondantur fidelibus, seoi*sum dicenda majori- bus, hoc est intelligentioribus ; ethocideo faciendum putetur,quiadixit Apostolus : yo7ipotui vof)is loqui quasi sjnritalifnts, scd ut carnalibus^hoc ipsum enim quod non judic^ivit se scire in eis nisi Jesum Chri- stumethunccrucifixum, ipsis non potuitloqui quasi

parvuli imperfectionis sensibus studebant. Aposto- t\ spiritalibus, quia id sicut spiritales capere non vale-

lusautem vir divinus et medicus spiritalisunicuique secundum viresejus tradebat,neperimperfectionem et imperitiam quis de rebus spiritalibus scandalum pateretur. Nondum enim jmteratis. Ostendit aperte non illos debui.s8e audire quai confirmatis dicenda sunt. Sedneque nunc potestis, adhuccnim estis car- nales. Hic valde arguit temeritatem illomm, qui querebantur dudum se non audisse spiritalia, cum adhuc indigni essent audire. Pseudoapostoli enim promiscue omnibus uno atque eodem genere trade- bant, nullius personam discementes : ut acceptabiles fierent per hypocrisin commendati,cum constetDo- minuiii et auctorem nostrum ChriBtum aliter popu-

bant. Quicun(|ue enim spiritales inter eos <»rant, id est, quod illi tanquam camales audiebant, spiritali intellectu ipsi capiebant, ut sic intelligatur, quod non pottii vobis loqui quasi spiritalibus, sed quasi carnalibus, ac si diceret, non potuistis quasi spiri- tales, sed quasi camales capere quando loquebar. Itaque festinandum nobis est, ut cum renuntiantes desierimus esse carnales. id est. a sa>cularium cop- perimus conversatione sejungi, et ab illa manifesta camispollutionecessare, spiritalemstatum protinus apprehendere tota virtute nitamur, ne forte blan- dientes nobis qui videmur secundumexteriorem ho- mincm huic renuntiasse mundo, vel camaltum Ibf-

31

B. RABANI BIAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS tll.

32

nicationum deseruisse contagia, tanquam qui sum-Ainmcdiumdeduxit^quaeapudeosetperpetratafuerat

mam perfectionis per hoc apprehenderimus, remis- siores deinceps erga emendutionem ciet^rainim pas- sionum lenioresqu(i reddamur, et inter utrumque detenti, gradum spiritalis profectus assequi nequea- mus, existimantes ad perfectionem nobis haben- dam sufficere, quod extcriore homine videmur dc conversatione mundi hujus ac voluptatibus segre- gati.

\am cum in vobis wmulatio et contentiones sint, nonne carnales cstis et seeundum hominem am- bulatis ? (Amb.) Indignitatis causas ostendit ; quia de hominc qui spemt auxilium, camalis est ; qui autem spreta humanitate de Deo sperat, spirita- lis est, quia Deus spiritus est. (Aug.) Quid estam-

etincorrectaremanebat.(.4?ni^.)Sicutenimgloriantes in Deo et de ipso homine gratiam sperantes, dii di- cuntur a Deo adoptati ; ita et in homine gloriantes, et homines, et carnales dicuntur, sententia Dei con- clusi, qua ait : Ego dixiy Dii estis ; vas autem sicut hominesmoriemini (Psal. Lxxxi).Mima ergopersona incipit, ne forte putaretur per invidiam magis per- sonasillorum destruere.ostendensmagnum eirorem et ad Dei contumeham pertinere, quando Deo pi^ae- dicato, gloria datur hominibus. Quid ergo minus est a gentilitate, dum adhuc aliquid de hominibus spe- ratur? Quid igitur est Apollo, quid vero Paulus ? ministri ejus cui credidistis, Ut quia ministri sunt, spes in his non sit, sed in Deo, cujus sunt mi-

bulare secundum hominem, hoc est osse carnalem, Bnistri. Illi enim gratiarum actio deferenda est, cujus quod a Ciirne, hoc est, a parte hominis intelligitur donum est : hi vcro servi, quos etiam invitos oportet homo, et eosdcm ipsos quippe dixit supcrius animn- dispeiisare. Nunquid non Moyses coactus est ire ad les, quos postea carnales, italoquens: .4;» ma/ilajij ; J^hai*aon^m (£a;o(f . in) et Jonas invitus est missus temhomo nonpercipit qux sunt Spiritus Dci : sl^rlt^iift^l 'pftpdjcafe'Xiijf^tis.'(.^.^i),iit Ananias contradicens cM enim illi. Tahbus igitur, id est animalibus, paulo missus'est*S^lo mamMrf im|>onere ? {Act. ix.) Et uni- post dicit : £/ ego^ fratres, non potui lf^l9,^yit :Ci*iqiu^ siciitDominusdedit. ldestiiicui\o\mteisciy\t, quasi spiritalibus, scd q uasi carnaJihusf ibf iAiU^f " f diy5»it^singttlistoffiriaf ministerii'.' Ego plantavi,Apollo hoc codem loquendi niodo, id est, a parte totum : rigavit, scd Ddus inenemsntwat dedit, Plantare est ab anima namque et a carnc quaj sunt pailes ho- evangelizare et ad fidem atti*ahere ; ligare vero^

minispotest totuni significari, quod est homo: atque ita non e.st aliud animalis homo, aliud carnalis, sed idem ipsum est quod utrumque, id est secun- dum homincm vivens homo, sicut non aliud quam homines significantur, sive ubi legitur : Ex operibus

baptizare solemnibus verbis : peccata autem di- mittereetSpiritum dare, Dei soiius. Siergo effectum salutis Deus dat, nulla salutis gloria in hac re homi- nis est : scimus enim et Spiritum sanctum sine ma- nus impositione datum a Deo, et non baptizatuni

legis nonjustificahitur o^nnis caro {Rom. iii) : sive q consecutum remissionem peccatorum. Nunquid non

quod scriptum cst: Septuagintaquinque[septuaginta] animx descenderunl cum Jacob in ^Eggptum (Gen. XLVi) ; magis autem hoc apparuit in his ([uaj sub- junxit : Cum cnim quis dicit : Ego sum Pauli ; alius autcm Apollo : nonne homines estis ? (Grep.) Et quamvis Scriptura sacni aliquando homines po- nere soleat humana sapientes, sicut ait Apostolus : Cum enim sit inter vos zelus et contentio, nonne car- nales estis ? paulo post subdidit dicens, nonnc hotni- )ies estis ? Nonnunquam tamen dicit, eos, (|Uos a be- stiis ratione distingiiit, id est. quosnonalteri bestiali passionum motu demonstrat, quibus per prophetaui Dominus dicit : Vos autem grcges pascuR^ mex estis homines (Psal. xciv), quia illos nimirum Dominu.s

hic invisibiliter baptizatus est, quando donum baptismatis consecutus est ? (Grp^.)Magna sunt qua? per vocem suam Dominus facit, sed minus magna essent si perscrutari potuissent. Facit ergo^ juxta beatiim Job, magna et inscrulahilia Job, xxxvii). quia ostendit foris peifectionem operis, sed latet in- tus ipsa qualitas operationis. Voce sua foris etiam per apostolos insonat, sed corda audientium per semetipsum interius iUustrat , Paulo attestante , qui ait : Ego plantavi, Apollo rigavit, sedDcusincre- mentum dcdit. Neque qui plantat cst aliquid, ncquc qui rigat, sed qui incremenlum dat Deus.

Jtaque neque qui plantat est aliquid, neque qui ri- gat, sed qui incremcntum dat Deus (Amb.)Et plan-

pascit, quos voluptas carnis jumentorum more nonDtata enim solent emori, et rigata ad effectum fecun-

affectat. At contra hi qui carnali affectioni succum- bunt non jam homines, sed jumenta nominantur, sicut de quibusdam in peccato suo morientibus per prophetam Dei : Computruerunt jumenta in stercore suo (Joel. i). Nonnunquam vero cumse vitium pro- tt^rveminime perpetrare cognoscunt, compendiosius ad cx)iTectioneiii veniunt, si alterius culpic manife- stioris, et ex hitere requisita» copprobrio confun- dantur, ut ex eo quod defendere nequeunt, cogno- scant se tenere improbe quod defenduiit. Unde cum proterve Paulus Corinthios adversum se invicemvi- dere inflatos, ut alius Pauli, alius Apollo, alius Ce- phfi&, alios ChrisU esse se dicerent, incestus culpam

ditatis minime pei*venire, nisi det Deus vegetiim vitam.Quantum ergo ad honorificentiam Dei pertinet, nihil esthomo, quaiitum autem ad ministeriuin per- tinet, necessarius est, ut honoriticetur quiisi serviis, non ut aliquid de illo speretur ad injuriam Dei. (Aug.) Quid voIebatSimon nisi laudari in miraculis, extolli supcrbia?lpsaeniin eum compulit ut pecunia emendum putaret donuin Spiritus sancti (Aet. \iii). Cujus superbia) contrarius Apostolus in humilitate manendo, in meridie fervens Spiritu, fulgens pru- dentia, dicit : Nequequi plantat cst aliquid, nequequi rigat, sedqui incrementum'dat Deus, Quiadixerat : Ego plantam, Apollo Hgavit, sedDeus incrementwn

33

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. IX. - IN EPIST. I AD COR.

34

dcdit; etitemm: NunquidPaulusprovobiscrucifisusAsujnus adjuiores, Si ergo bonum cst esse adjutores

(ii, aul in nomine Pauli Itaptizati estis? Vide quo- niodo se coll respuit pro Christo, ct non vult sc for- nicanti animsc ostentare pro sponso. Nonnc magnum videtur plantare et rigare ? Sed neque qui plantat e^t aliquid, neque qui rigat. Quomodo timuit? non sc di- cit aliquid ad saiutcm eorum quos in Chnsto a^iG- care cupiebat. (Grcg.) Adjutores enim Dei sumus : nam cum ci qucm ipse per intomam gratiam infun- dit nos exhortationis voce concurrimus, hoc quod iUe per Spiritum agit intrinsecus, non extcrius per ministerium vods adjuvamus, et tunc solum nostra oxhortatio ad perfectionem ducitur, cum in corde Deus fuerit, qui adjuvetur; unde et alias dicit: Ne^ qur qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sedqui

Dci, quid Heliu reprehenditurdeadjutorio Dei? Ad quod rcspondetur, nimirum scire nos convcnit, quia nonnuUi defendendo Deum offendunt, et sunt non- nuUr qui, quantum in ipsis cst, causam Dci defen- dunt; isti vcraciter pncdicando Dci adjutores sunt : illi incrcpando fallaciter sanctos pro Deo sataguut, sed satagendo olTcndunt ; isti non ignoti sed cogniti dc Deo loquuntur : illi etiam vcra loqucntes a Deo minime cognoscuntuc, Domino dc Heliu loqucnte {Joh. xxxvrir). Quis est iste involrens sententias ser- monibus imperitis ? Quid cst quod Dominus dc illo intciTogat dicens : Quis est iste inrolvens sententias? et tamen intcirogando reprobat subjuugens, senno^ nibus, inquit, imperitis ? lUc vero sentcntias vera»

incranentum dat Deus. Plantarc quip])e et rigare B dicebat, sed eas sermonibus imperitis involvcbat,

adjuvare est, quod utrumque vacuum erit ministe- rium si in corde Deus non dat incrcmcntum. Scd qai de scnsu 8U0 alta sapiunt, esse humiUter Dei ad- jatores nolunt, quia dum sc esse utiles Deo aesti- mant, a fnictu se utilitatis aUenant. Unde et Verita- tis voce discipuUs dicitur : Cum feceritis omnia qum prspceptasunt vobis, dicite : Serviinutiles sumus quod dchuimus facer^ fecimus [Luc. xvn). Qui autem plan- iai rt qui rigat unum sunt, (Auo.) Unum sunt, quia ambo mercenarii sunt, quamvis divcrsa sint iUorum o/Iida. Xesdo utrum inveniatur in Scripturis di- ctum, unum sunt, quorum est diversa natura. Si autem et alia plura ejusdem naturae sint, ct divcrsa bentiant, non sunt unum, in quantum diversa sen-

quia dicta Spiritus sancti de reprobis in Job retor- quebat, de quo, quia sine querela erat, Dominus testimonium dcdcrat. Non codem modo ergo did- mus : Deus adjutor noster in ivternum, quo dicimus, Dei sumus adjutores; iUe enim non cgct adjutorio nostro, nos autem nihU possumus facere sine ipso. Dei agriculiura, Dei xdificatio cslis ros, quia videU- cet civitas habct hic ct in sanctorum moribus ma- gnum jam sndificium suum. In a?diiicio quippe lapis lapidem portat, quia lapis super iapidem ponitur, et qui portat altei-um, j^oilatur ab aUero : sic itaque sic in sancta Ecclesia unusquisquc et poitat alte- rum, ct poi-tatur ab aUero. Nam vicissimse proximi tolcrant, ut per eos icdificium charitatis surgat. 5f-

tiunt.Nam si jam unum essent,ex co quod homines ^ cundum gratiam quwdata est mihi ut sapiens archi-

erant, non diceret, ut sint unum, sicut et nos unum, rum suos discipulos Patri commendaret. At vero Paulus et Apollo quia et ambo homines, et idem iientiebant : Qui plantat, inquit, et qui rigat unum sunt, Cur ergo sic dicitur unum, ut non addatur qaidunum?etplura unum dicuntur, cadem natura atque essentia non dissidens neque dissenticns sig- niOcatur; cum vcro additur quid unum, potest ali- quid significari ex pluribus unum factum, quamvis diversis natura, sicut anima et corpus non sunt uti- que unuin, quid enim tam diverbum, nisi addatur aut subintelUgatur quid unum, id est, unus homo, aut unum animal. Inde Apostolus : Qui adfixret^ in- quit, meretrici, unum corpus est (I Cor. \i).

tectus fundamentum])osui.{Amh.)iiratinm sibidatam dicit, ut dignus esset pncdicarc Kvangelium, ut et hoc Dei csse ostenderct, non hominis. Sccundum hanc itaque gratiam ut sapientem archit«ctum fun- damentum sc dicit posuisse. Sapiens architectus est, qui juxta discipUnam auctoris coUocxit fundameu- tum, id est, qui secunduin traditionem Saivatoris cvangeiizat. Alius autem supera^dificut. Supcnedi- ficia sunt, qua» post pra^dicationem Apostolorum su- pervcnicntibus traduntur aut malis aut bonis docto- ribus. Unusquisque autem ridcat quomodo superxdi- ficet, id cst, ut supera^dificia congruant fundamento, nc si obUqua fuerint et frivola, ruinam faciant, ma- ncnte incolumi fundamento : quia si male docuerit,

Unusquisqueautem propriammercedemaccipiet se-D CYvristi nomen permanet, quod est fundamentum :

evndum suum laborem. (Amh.) Quamvis enim unum sint. sed quia major est qui cvangelizat quam qui ba- ptizat, ideo discrevit merccdes iUoinim, et non so- ium ad hoc sed ad doctrina) sinceritatcm pertinet, ut majori dignus merccde sit, qui inviolatam tradit do- ctrinam.

Deienimsumusadjutores : Deiagriculturaestis, Dci xdificatio estis. Hoc ad apostolorum personam pcrti- net, quos constat Dei essc adjutorcs dum vicarii sunt Chrt8ti.(fifrf7.)Scdconsiderandum estneforte iilasen- tentia beati Job, huiclococontraria sitquaadaemula- toressuoeloquiturdicens : Cujusadjutores? Nunquid imbccillis ? (Job. xxvi.) Apostolus autem dixit : Dei

doctrina autem mala periliit, sicut Dominus ait : Omnis plantatio quam non plantarit Patcr meus ccc- lestis, eradicabitur (Matth. xv).

Fundamentum enim nemo potest ponere prxter id quod positum esl, qui cst Christus Jesus. (Greg.) Christus Jesus portat fundamentum, et lapides, a la- pidil)us autcm non portatur, quia rcdemptor noster omnianostratolcrat,sed in ipso malum nonfuit,quod tolerari debuisset. (Ambr.) Ideo nemo potest ponere aliud fundamentum,quia quamvis hxretici sint ali- qui,non tamen docent nisi sub Christi nomine,aUter enimcommentaerroris commendare non possunt^nisi interpositosalvatoris nomine prsedicent^ut res contra-

95

B. RAJSANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PAR8 III.

3«

rias et Jtbsurdas nominis dignitaa acceptabiles faciat. Si quisauteni superxdificat supra fundavientum hoc, aurum,argentum, lapides pretiosos. (Amb.) Lapides pretiosi sunt quos non corrumpit ignis. Tria genera posuit preeclara in mundo, in quibus bonam doctrinam significavit, L7V//ia,/enMm, slipulam. Tria alia gonor^ posuit. sed frivola : in his corrupta et vana doctrina designata dignoscitur. (Aug.) Qui bene vivunt, qui Deum honorant et laudant, qui paticntos sunt in tri- bulationibus, qui desidei*ant patriam, ipsi acdiflcant aurum, argentum, lapides pretiosos : qui autem amant adhuc ssecularia^etnegotiis terrenis implicati sunt, et dediti sunt vinculis quibusdam et affecti- bu8 camis, domibus suis, conjugiis, possessionibus, et tamen Christiani sunt, ita ut cor corum non re- cedat a Christo, quomodo in a^dificando nihil praepo- nitur fundamento, a^pliflcant quidcm ipsi ligna, fe- num, stipuiam. Sed quid sequitur? Uniusaijusque opus qnate sit, ignis prvbabit. Ignis ncmpe tribula- tionis et tentationis ; iste ignis multos probavit hic martyi*es, omne autem genus humanum probabit in fine. Inventi sunt martyres qui haberent ista sfecula- ria. Quam multi divitesetsenatores passi sunt? ^di- ficabant tamen quidam eorum ligna,'fenum, stipu- lam, in afi'ectibu6 canialium et ssecularium cura- rum : sed tamen quia Christum fundamentum ha- bebant, super quod eedificabant, arsitfenum, etipsi permanserunt in fundamento, sicut dicit Apostolus : Si cujus opus permanserit, mercedem accipict, nihil perdet, quia quod amavit hoc mveniet. Quid ergo iilis fecit ignistribulationis? Probavit eos. Si ejus opus permanserit, mercedem accipiet; si cujus opus arse- rit, detrimentum patietur.Sic aliud est igne non la^di, aliud pei ignem salvari, et unde? propter fundamen- tum. Non recedat ergo de corde fundamentum, noli supra fenum ponere fundamentum, hoc est, noli an- teponere fenum fundamento, ut fenum habeat pri- mum locum in corde tuo, et secundum Christus, sed si jam non potest nisi esse ibi fenum, vel primum looum ibi habeat Christus, et fenum secundum.

Uniuscujusque opi« manifestum erit,dtes Domini declarabit, quia in igne revelabit r. Hoc est mala doctrina in igne omnibus apparebit, nunc enim quosdam fallit : nihil in aediiicio prseponitur funda- mento. Quisquis itaque sic habet in corde Christum, ut ei terrena et temporalia, nec ea quae licita stint atque concessa, non pra^ponat, fundamentum habet Christum; sin autem pneponit, etsi videatur ha- bere fidem Christi, nonesttamen in eo fundamentum Christus, cui talia preeponuntur, quanto magis si sa- lutaria praecepta contcmnens, committat illicita, non pneposuisse Christum, sed postposuisse convincitur. 6i quis itaque Christianus diligitmeretricem, eique adhaerens unum corpus cfficitur, jam in fundaniento non habet Christum. Siquis autem diligit uxorem Buam, si secundum Christum, quis ei dubitet in fun- damento esse Christum ? Si vero secundum hoc sas- eolum, si camaliter, si in morbo concupiscentia- ni0i« sicut et gentes qu8B ignorant Deum, etiam hoc

Asecundum veniam conceditApostolns, imoperApo- stolum Christus; potest ergo et iste in fundamento habere Christum. Si enim nihil ei talis afiectionis voiuptatisque prseponat.quamvissuperaedificct ligna, fenura, stipulam, Christus est fimdamentum, propter hoc salvus erit tanquam per ignem. Delicias quippe hujns mundi, amoresque terrenos, propter conjuga- iem quidem copulam non damnabiles, tribulationis ignis exurit, ad quem pertinent ignem et orbitates et quaecumque calamitates quae auferunt haec, ac per hoc ei qui aedificavit, erit aedificatio ista damnosa, quia non habebit quod superaedificavit, et eorum amissiono cruciabitur, quibus fruendo utique ia?ta- batur; sed per hunc ignemsalvuseritmeritofunda- menti, quia ctsi utrum id habere malLet, an Chri-

B stum, a persecutore proponeretur, illud Christo non prapponeretur. Vide in Apostoli verbis hominem sedi- ficantem super fundamentum aurum, argentum, ia- * pides pretiosos ; qui sine uxore est cogitat qu» suni JJei. quomodo placeat Deo. Vide alium aedificantem ligna, fenum, stipulam^^ta autem matrimonio jun- ctus est, inquit, cogitat ea qua sunt mundi quomodo placeat uxori. Uniuscujusque opus manifestabitur, dies enim JJomini deelarabit, dies utique tribuiatio- nis, quoniam in igne, inquit, rfre/afriYMr.Earadem tri- bulationem igncm vocat, sicut alibi legitur : Vasa figuliprobat farnax, et homines justos l$ntatio tribu- tationis (Eccli. xxvji).Et uniuscujusque opus, quaie sit, ignis probabit ; si cujus opus manserit, permanet onim quod quisque cogitat, quae sunt Dei, quomodo placeat Deo, quod superxdificavit mercedem accipiet,

C id est, unde cogitavit hoc sumet. Sicttjus autem opus arserit, damnum patietur, quoniam quod dilexerat non hehehit-^ipseautetn salvm erit, quia nulla eum tribulatio ab illius fundamenti stabilitate semovit,«f c tamen quasi per ignem, quod enim sine illiciente amore non habuit, sine urentc dolore non perdit. Et uniuscujusque opus quate sit ignis probabit, (Amb.) Quia enim per ignem examinatio fiet, si in aliquo non invenerit quod exurat, manifestat illum bonum fuisse doctorem. Mala enim et adultera do- ctrina idcirco in ligno et in feno et in stipula sig- nificata cst, ut ostenderetur ignis esse esca. (Aug.) Tale aliquid etiam post hanc vitam fieri incredibile

D non est, et utrum ita sit qua^ii potest : et aut in- veniri, aut latere, nonnuUos fideles per ignem quera- dam purgatorium, quanto magis minusve bona per- euntia dilexerunt, tanto turdius citiusque salvari : non tamen tales, de qualibusdictum &si^quod regnum Dei non possidebunt, nisi convenienter pcBnitentibus eadem crimina remittantur. Fundamentum enim aliud nemo potest ponere prxter id quod positum est Christus Jesus. (Greg.) Nunquid etiam ipsi apostoli per ignem probabuntur, qui non judicandi sed judi- caturi duodedecim tiibus Israel dicuntur? aut etiam illos ignis probabit cum quibus scipsum sanctus Pau- lus numeravit dicens : Nos autem qui relinquimur, Hmul cum iltisrapiemur in nubibus obviam Domino in aera, et sic sempercumDomino erimus (/ Thes. iv).

3t

ENARRATIO^OJM LN EPP. PAUU lAB. IX. — IN EPIOT. I AD COR.

38

Sidictorum Christisen8unipentemas,hancobscuii-Ased cum dicit, sic tamen quasi per igncm^ ostendit

tatem ipso iUuminante ad lucem perducimus : nam

ipse dixit: Ignem veni miUere in terram,ei quid voio

iiixi ui ardcat ? (Lnc xii.) Spiritusque sanctus super

apostolos descendens in specie ignis apparuit, qui

in sigiio apparens infidelibus, lideles intus ut ignis

probavit. Opus ergouniuscujusquc qualesit ignis pro-

babii, quia quos ignis spiritalis in pnesenti tenipore

non examinat, in futuro judicio per ignem probabit.

Quicumquecrgo Spiritu Deiaguntur, hi filii sunt Dei

(Kom. vrn , qui licet per ignem probati Spiritu san-

cto examinati sunt : nam iliuin per impositionem

rnanuum episcopi accipientes, nuilatenus ab eo de-

vianmt ; sed si aliqua in re delinquunt recogno-

scendu et confitendo corriguntur. Omnis enim, in-

salvum quidem illum futurum, sed poenas ignis pas- surum, ut per ignem purgatus fiat salvus, et non sicut perfidi igne perpetuo torqueatur, ut ex aliqua parte operac pretium sit credidissein Christum.Sem- per enim erubescat necesse est, qui se videt falsum defendisse pro vero, et siinili modo seiuper fiduciam habebit Dei, qui abjecto falso, secutus est verum, et spi*eta impietate, succubuit pietati : extra catho- iicain enim veritatein quidquid est, contrarium est. (Aufj,) Multi suntqui per lectionem istam maleintel- ligentes faisa securitate decipiuntur, dum credunt, quod si super fundaineiitum Christi crimina capita- iia asdificant, peccata ipsa per ignem transitorium possint purgari, et ipsi postea ad vitam perpetuam

quit Dominus, per ignem salietur, aut eniin hic perg perveiiire. Inteilectus iste, fratres charissimi, corri-

spiritaiem, aut iliic per corpomlem ignem probabi- tur.Nimirum ergo sicut non in die judicii omnes per ignem probabuntur, ita in ipso eodiimque die non omnesomnino judieabuntur, Domino testante qui ait : Quicrcdit in Pitium, non judicabitur ; qui au- tm incredulus estjam judicatus est iJoan. iv). Quos nec ei^ ignis futurus probabit, si Deus ncc credulos aec incredulos judicabit.'Sed quasi u nobis interro- ^'uretur, quod ergo erit judicium ? protinus subjun- xitjdicens : hoc est judicium,quia lux venit in mun- dum,etdilexerunt homines magis tenebras quam lu- cem. Hi ergo soli in die judicii judicubuntur, qui licetlucem scirent venire, tamen magis tenebras di- ligere dicuntur. Xam qui in tenebris manent jam

gendus est, quia ipsi se seducunt, qui sic sibi blan- diuntur ; illo enini transitorio igne de quo dixit Apo- stolus, Jpse enim salvus crit, sic tam^n quasi per igncm.,non capitalia, sed minuta peccata purgantur, et quainvis quod pejus est, non soium majora, sed etiam et minuta niinium plui^a sunt,de ipsistamen majoribus peccatis etsi non omnia, vel aliqua com- meiiioranda sunt, ne aliquis inaniter excusare cone- tur, et dic4it, nescire se quae sunt minuta peccata, quie autein crimina capitalia. Et quamvis Apostolus capitalia pluiii commemoravit, nos auteni, ne de- sperationem facere videamur, breviter dicemus qum illa sunt, uti sacrilegium, homicidium, adulterium, falsum testimoniuin, furtum, rapina, superbia, invi-

judicati sunt, qui autem nihil tenebrarum habent, C dia, avaritia, et si longo tempore tenuerit iracun-

sine ullo judicio ad iucem pertincnt. Illi vero qui iicetbaptizati sunt in futuro judicio judicandi erunt. Deillis ergo solis judicium habebitur, ut aut ad lucem, aut ad tenebras plus pertinere debeant de- monsu-etur. Resurgent ergo hi ut judicentur, justi ut judicent, impii ut damnentur, quia et illi resur- geot, sed non in judicio, Psalmista testante, qui ait : yonresurgunt impii injudicio(Psat. i).

Sieujus opus %nanseritquodsuperfBdificaverit,mer' cfdem accipiet. (Amb.> Cum enim nihil in illo sordis inventum fuerit doctrinie prava3, ut in Ijono auro, ita erit ut tres fratres in camino ignis, mercedem ^tam eetemam cum gloria accepturus, quia sicut

diam, et ebrietas, si assidua sit, in eoruin num-i o computatur. Quicunque enim aliqua de istis pena- tis iii se dominari cognoverit, nisi digne se emenila- verit, si liabueiit spatium, longo tempore poenitcK- tiam egeiit, et lai^s eleemosynas erogaverit, et a peccatis abstinuerit, illo transitorio igne, de quo ait Apostolus. purgari non poterit, sed aetema illum flammasine ullo remediotrucidabit. Quaeautem sint minuta peccata, licet omnibus nota sint, tamen quia longum estutomniu replicentur, opus est,ut ex eis vel aliqua nominemus : quoties aliquis in cibo, aut in potu plus accipit quam neccsse est, nd minuta peccata noverit pertinere ; quoties plus loquitur

aurum et argentum et lapides, quos ignis non con- ^ quam oportet, plus tacct quain expedit ; quoties pau-

(••» M«. -.*A*^ i^ * A • i*!*!* "^ • A A A A. A *

sumpsit, ita et bonus magister incorruptibilis per-

manebit.^t cujus opusarsent, detrimentumpatictur.

Opus quod ardere dicitur, mala doctrina est, quae

interibit : cuncta enim mala peribunt, sicut iter im-

pionim, quia non sunt substantiae sed asseverationes

perversae. DamnUm autem pati est, pcenas perpeti :

quis enim in posna positus jacturam non facit ? /pse

tatmn salvus erit, sic tamen quasi per tgnem, Salvuni

futurum iUum dicit, quia non interibit substantia,

qua constat, aicut et doctrina mala peribit, quia

accidens cauBa est. Ideo autem dixit, ^ic tamen

quasiperignem^ui salushaecnon sine pcena sit, quia

iiun dixit, Salvus erit per ignem, ut merito suo abigni

non corabustua aalviu flat examinatua per ignem ;

perem mopportunepetentem exasperat ; quoties cum sit corpore sanus, aliis jejunantibus prandere volue- rit, aut somno deditus tardius ad ecclesiam sur- git ; quoties, excepto desiderio filiorum, uxorem suam cognoverit : quoties in carcere positos tardius requisierit,innrmos tardius visitaverit; si discordes ad concordiam revocare neglexerit: si plus aut pro^ ximuin, aut uxorem, aut filium, autservum exaspe- raverit quam oportet ; si amplius fuerit blanditus quam oportet ; si quicunque majori personse, aut ex voluntate, aut ex necessitate adulari voluerit; si pauperibus esurientibus nimium deliciosa vel sum- ptuosa convivia pneparavit ; si se aut in ecclesia, aut extra ecclesiam fabuiis otiosis de quibi» in die

39

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS III.

40

judicii ratio roddenda est occupaverit ; si dum* in-AIigna, sponsa describit in Cantico canticorum : Tra-

caute juramus, et cum hoc pcr aliquam necessitatem implere non poterimus utique perjuremus, et cum omni faciiitate, vel temeritate maledicimus, quo- niam scriptum est, neque maledid regnum Dci pos- sidebitnt (/ Cor. vi) ; et si temere aliquid suspicamur, quod tamen plerumque non ita, ut credimus, com- probatur, sine dubitatione delinquimus. Haec autem et his similia ad minuta pcccata peilinerc non du- bium est, qua?,8icut jam dixi,enumerari \\x possunt, et a quibus non solum populus Christianus, sed ctiain nullus sanctorum immnnis esse potuit ali- quando, aut poterit : quibus peccatis licet occidi animam non credamus, tamen ita eam vel ut qui- busdam pustulis et quasi horrenda scabie replentes

bes, inquiens, nostrx cypressus, Ugna domonim no- slrarum cedri {Cant, i), et idcirco hujusmodi ad templum Dei lignorum genera eliguntur, qu« sunt et bonaj fragrantiaj, et imputribilia, qua;que nec comiptibili vetustati, nec esui vermiura valeant subjici.

Si quis templum Dei violaverit, disperdel illum Deus : templum enim Dei sanctum est,quodcstisvos. (Ambr.) Ha>c idcirco pncmisit, ut illos compungat qui turpiter viventes corpora sua violando corrupe- runt, maxime illum qui uxorem patris habebat, ut ante esset rcus, quam causa illius in medium pro- rumperet. Denique simili, imo eodem modo cum causam illius judicat, loquitur, dicens : An nescitis

deformem faciunt, ut eam ad amplexus illius ccp\e-B quiacorporavestratemplum est Spiritus sajicti, qucm

stis sponsi, aut vix, aut cum gi*andi confusione ve- niro permittant, de quo scriptum est : Aptavit sibi Ecclesiam non habentem maculam et rugam (Ephes. v). Et idco continuis orationibus, et frequcntibus Jcjuniis.et largioribus eleemosj-nis, et pnecipuo per indulgentiam eoinim qui in nobis peccant assiduo redimantur, no forte simul collecta,cumulumfaciant et demei^gant. Quidquid eniin de istis peccatis a no- bis redemptum non fuerit, igne purgandum ost, dc quo Apostolus dixit^ quia in ignc revelabitur et cujus opus arserit detrimentum palietur; ct ut brevitor cuncta repetantur, omnes sancti qui Doo fidolitor serviunt, lectioni et orationi vacaro, ot in bonis opti- ribus perseverare contendunt, ncc capitalia crimina.

habetis a Doo. Superius Dei templuindixit,hoc au- tein loco tcmplum Spiritus sancti : quis hinc dubitet, quia Spiritum sanctum Deum significavit ? (Greg.) Qui itaque saccrdotes sunt qui templutn Dei custo- diunt,nisi hi qui orando, pra^dicando, spiritalibus actil)us vigilando sanctam Ecx^lesiam a malignoiiim spirituum immissionibus, a pravorum suasionibus, ab hajreticorum orroribus dofendunt?An non custos templi fuerat, ([ui labores sua3 passionis cnumerans. dicit: Jn labore et xrumtia,in vigiliis multis, infamc et siti, in jejuniis multis,in frigore et nuditate. atque statim subdit, prxter illa qux extrinsecus sutit^ instantia men quotidiana, sollicitudo omnium ecclt- siarum (II Cor. xi). Pensate, qua?so, custos templi

nec minuta pecciita. id ost, ligna, fonum, stipulam C quanta .sollicitudine vigilet ; occe enim in seipso inay

Buf^.r fundamontum Christi, sod bona opora, hoc est aurum, aigentum, lapidos prctiosos supoi*a»difi- cantes, per illum ignem de quo Apostolus dicit, quia in igne revetabitur, absquc ulla violentia transibunt : illi vero qui quamvis capitalia crimina non admit- tunt, ad perpetranda minuta sunt faciles, et redi- raenda ea sunt negligentes, ad vitam ieternam, pro eo quod Christo crediderunt etcapitalia poccata non (idmiserunt. vonturi sunt, sod prius aut in hoc sa?- culo per Deijustitiam,vcl miscricordiam,sicut jara dictum est, amarissimis tribulationibus sunt exco- quendi, aut illi ipsi per multas eleemosynas et prx- cipue dum inimicis suis clementer indulgent, per Dei misericordiam liberandi, aut certe illo igne, de

stimabilia patitur, ot cordis sui soUicitudincm aliis impertitur. Cujus rogo viilutis est,plus de utilitate pi\)ximorum, quara dc sua afilictiono cogitare, quis hoc digne a?stiraat ? quis digno ponsat ? Laborat, luget. esurit,sitit,alget,jejunat,vigilat,et tamen vigilandp de occlesiaruin omnium sollicitudine cogitat. Ecce cstsolertissimuscustos templi in exemplo propositus. imitotur qui valet. Adversa otenim pro veritate pati, bono proximisimpendere,circaanimarum sollicitu- dinem vigilare, ne quis in perfidiara, ne quis in superbiara, ne quis in rapinam vel imraunditiara laberetur, exquirere, atque conspicere, hoc est, teraplura Dei, id est, sanctara Ecclesiara custodire. Nemo se seduc€it. (Arabr.) Id iest nerao proprio vel

quo dixit Apostolus, longo terapore cruciandi.ut adD huraano consilio putet se sibi prodesse. Ad superio-

vitara xtemara sine inacula et iniga pervoniant. Illi vcro qui aut homicidiura,autsacrilegiura,aut adul- teriura, aut fornicationera vel reliqua his sirailia comraiserunt, sicut jara dictuni est,si eis digna jain poenitentia non subvenerit, non per purgatoriura ignera transire raerebuntur ad vitam, sed ajtemo incendio prsecipitabuntur ad mortem.

Nescitis quia templuni Dei estis et Spiriius Dei lui- bitat in vobis ? (Ambr.) Tcmplum Dei nos dicit, ut Deum in nobis habiUure sdamus : in templo. enim suo habitet necesse est. Et quia Spiritum Dei dicit habitare in nobis, Deum significat inteiligendum Spiritum sanctum. (Greg.) Cujustempli qjoialiasunt

rem sensum redit : Si quis videtur sapiens esse inter vos in hoc sxculo.staltus fial ut sit sapiens. Hoc dicit. quia si quis intelligit salutem promissara et rayste- riura Incarnationis Domini nostri Jesu Christi,stultus fiat, id est sapientiam mundi fugiat, ut stultus ab ea judicetur, et tunc erit pmdens,quia stultus sseculo pmdens est Deo, dura credit Deum fecisse qua; ratio mundi non capit,sicut supra memoravi. JPseudoapo- stoli autem prudentesvolentes fieri in mundo,nequc Dei filium habere, neque incamationem veram esse. neque carnem posse resui^ere predicabant. (Cass.) Moraliter autem tu, o homo, ut stultum te secundum Apostoli praeceptum facias, in hoc mundo ut sis sa-

w

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. IX. - IN EPIST. 1 AD COH.

\2

piens, nihil scilicet discernens, nihil (iijudican.s exAcst sapientia hujus niundi apud Deuni, duni tacit

his, qaa^tibi fuerant imperata, sed oiuni siniplicitate

.u: fnio obedientiam semper exhibeas, illud tantuin-

modo sanctum, iilud utiie, illud sapiens esse judi-

cans, quidquid tibi vel lex Dei, vel senioris examen

indixerit : tali etenim institutione fundatus, sub

hacdisciplinapoterisduraj-e perpetuo.^^Jrff/.) Scien-

dum nobis est quod alii intra sanctam Ecclesiam

vocantur stulti. sed tamen nobiles ; idii vero sunt

stultietignobiles. Stulti namque dicuntur, sed esse

ignobiles nequeunt, qui camis ])rudcntiam contem-

nentt^, profuturam sibi stuititiam appetunt, et ad

nobilitalem internai prolis virtutis novitate suble-

vantur.qui stultani sapientiam mundi despiciunt, et

sapientemDeistultitiam concu])iscunt ; scriptum e.st

Deus, (juod mundus lieri posse negat, sapientiam iilius stultitiam probat. <»t cum multos deos dicimt, fidiis autem unum probet, teste virtute, in prudentia sua confundentur. Scriptmn cst cni)n : Reprehendam sapiciitrs inastiitia ipsnruni ; rt itcrinn iJominusnovit ciujitatiunes sapirntiuin^tfuumndn van^' sunt.lstud in psalmo liabetur xcin. Denicjue idem sensus est. sciens enim vanas copitationes illorum ut stuitos illos probaret , sapientiam illorum reprehendit , ostendens verum esse quod falsum dicebant, et falsum quod verum putabant. (Aug.) Do)ninus^ inquit. scit cogitationcs iwminum, quoniani rana: sunt : sed tu nescis cofritiitiones Dei, quoniamjusta^ sunt; illescit cogitationes hominum, quoniam vana»

(\m^i^.Qaod stultum cst Dei sapientius est ho)niniOush sunU et homines scierunt cogitationes Dei, sed qui-

{ICor.i): hanc nos stultitiam Paulus comprehendere

admonet. dicens : Si ijuis videtur inter vos sapicn^

esseia kacs^culOy stultus fiatf ut sit.sapiens; hanc

stuJtitiam qui perfecte assecuti sunt voce sapientiaR

audire meruerunt : Vosqui sccutt estis nic, in rcgenC'

raiione, am sederit filius hmiinis in sed^ majcstatis

^u^.sedebitisct vos super duodecim thro?ios,judican-

/cs duodfciiix tribus Israel {Matth. xrx). Ecce relin-

«juentes teniporalia gloriam potestatis aiternjc mer-

cati mit : quid itaque in hoc nmndo stultius quam

sua deserere, et quid in a^ternitate nobilius, quam

cum Deo judices venire? hoinim scilicet nobilitas Sa-

lomonc attestantc memoratur, cum hoc quod jam

pnefatus sum dicitur : yobilis in portis vir ejus.

bus jam amicus factus est, et prodit consilium suum. Relinquite, fratres, cogitationes hominum, quoniam vana3 sunt, ut comprehendatis cogitationes Dei, qua? sapientes sunt. Itaquc nono ytorictur in homine. (A)nbr.) Quoniam enim humana; cogitationes et con- silia improvida et infirma sunt, non est gloriandum in homine, sed m Deo, cujus consilium retractari non potest. Quidquid enim homines sine Deo sapiunt stultum est.

Oinnia eni)n vcstra su/U, sivc Paulus, sivc Apollo, sivc Ccphas (qui est Petrus) sive mundus,sivc vita^ sivc niors, sive prxscntia , sivcfutura : omnia vcstra : vos autcin Christi Christus autcm Dei. Alio loco di- cit de eodem sensu : Nos autein scrvi vcstri proptcr

quando xederit cum senatoribus terrw [Prov. x\xi).^ Jcsum {II Cor. iv), servo« j^ro ministris posuit ut

non singulos sibi defenderent cum omnibus uleren- tur, sicut et Dominus dicit : Ego sum in memo vc- slrum, non u( ministcr, sid ut ministrc)n(Marc. x. Luc. xxfi). Xam nmndus utique noster est, sed ut de illo secundum voluntatem Dei scntiamus, et de- cretos cursus ejus in Dei voluntate ponamus ; et vita prtcsens concessa nobis est, sed utmodeste illam et cum Dei gloriatransigamus. sive moi"s, ut pro Christo mori libentes habeamus spem promissionis futura». sive prajsentia, ut sic pnesentibus utanmr neoffenda- mus ; sive futura, ut futura credentes ipsis nos magis, quia meliora sunt, commendemus; vos autem Chri- sti, ut quoniam ha;c judicio nostro concessa sunt et subjecta; ita nos Christo subjiciamur, (luippe cum

Valde quippe nobiles considerat, quos senatores vo-

cat Hanc in se nobilitatem Paulus aspexerat, cum

co^Tiationi conditoris j^er spiritum junctus dicebat :

*• <iennsigitur cum simus Dei,non debemus a^stimare

auro aut a^gento, autlapidi sculptura^ artis et cogi-

tationi hominis divinum esse simile. Genus videli-

cet Dei dicimur, non ejus natura editi, sed per spi-

ntura illius et voluntate conditi et adoptive recreati,

tiuito ei^go ad hanc nobilitatem quisque erigitur,

quanto per acceptam imaginem ad similitudinem

illius ex imitatione renovatur. At contra sunt stulti

et ignobiles, qui dum supeinam sapientiam semet-

iftsos sequentes fugiunt, in sua ignorantia, quasi in

abjectae prolis vilitate sopiuntur : quo enim id ad

quod conditi sunt non intelligunt, eo etiam cogna- ^ per ipsum esse coq^erimus, et in prima origine et in

tionem accepta? per iraaginem generositatis perdunt. Stulti sunt ergo et ignobiles quos ab »temaj Iroredi- tatis consoitio repellit servitus mentis. Scriptum quippe est : Omnis qui facit peccatum scrvus estpcc- cati {Joan. vui), et voce egregii pi*«edicatoris dici- lur : Sapientia hujus mundi stuttitia cst apud Dcum. iGng.) Qui ergo dum tciTena saperent, ab intima gencrositate repulsi suntj stulti simul et ignobiles fuerunt, quorum dum plerique actus imitantur, tilii stultorum et ignobilium fiunt, dumque eos sensibus ac moribus sequuntur, et stulti sunt, quia veram sapientiam non intelligunt, et ignobiles quia nulla spiritus libertate renovalitur. (Ambr.) Sic stultitia

patrol. cxn

regenerationc. Christusautcm Dci, Christus Deiest, Patris sui proprius Filius, faciens voluntatem ejus. ut et nos ipsius faciamus. Si ergo Christi sumus famuli, quid est, ut ad ejus injuriam de hominibus aliquid speremus.' Si quis igitur ad perlectionem tendit de illo primo timoris gradu quem proprie diximus ess(i servilem, do (pio dicitur : Cum o)nnia fcccrilis,dicilc quia scrvi inutilcs sumus {Luc. xvu), ad altiorem spei tramitem gradu proficiente conscen- det, qui jam non servo, sed mercenario comparatur, quia merccdem retributionis exspectat, et quasi do peccatonim absolutione a pofiiali timore securus ac. bonorum opemm sibi conscius, licet placiti pra?-

4S

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT, OPERUM PARS IH.

44

mium videatur expeterc, Unien ad afTectum Ulum Aaut mores : hic eiiim tam coiuitanii orat, ut ne qui

filiit qui dc paternae indul^ntix Ubcralitate conli- deQ9f omnia qu«^ patri» sunt Hua esse non anibigit, pervenire non poterit. Fcstinandum proinde nobis est, ut adtertium gradum fiUorum, qui onmia qu«B patria Kunt, sua esse credunt, per insolubileui chari- latii gratiam conscendentcs, coelestis iUius Patris imaginem ac simiUtudinem recipere mci^eanmr, et ad imitationem veri iUius FiUi proclamare possimua : Qmniaquephabet Pater measunt, quod etiam de no- bis beatus Apostolus profitetur dicens : Omnia ve- stra sunt, sive Paulus, sive j\])ollo, sive Cephas, sive mundus, sive vita, sive mo7's, sive prxseniia, sive fu^ tura, omnia vestrasuni. Ad quam etiam simiUtudi- nem pnecepta no9 provocant : Estote^ inquit, vos

vita! su{u parcei^et, duntmodo fidoUter omnia celebrar ret. Miki autem pro minimoest ut a vobisjudicer, aui ab hmnano die. Quos in tantis vitiis roprehendit, iiuseiiim dicit ub his se judicari, quippe cum nec a justis judicandum se sciret : aut ab humana die, hoc est, quia nec a legibus mundo creditis judicandua crat. Supergressus cnim humanam justitiam co^lesti justitiaB studebat, sicutdicit Dominus : Nisi abundsk* vfritjnstitia vestraplus(]uam Sifribarum et PlmrisJCKh rum, non intmbitis in vegnum Dei (Mati. v). Huma- num crgo diem cum dicit, significat et divinum, in quo judicaturus est Christus, quia sicut juriaconaulti seu pontifices, quos vocant sac^rdotea, oertos dies quibus judicatur decreverunt : ita ct dies Domini

ptrfeeii, sicut et pater vester ecelestis perfectus estBdetmiivni est, quo judiciUurus est mundum. ^ei^ne-

{Matth, \). In iUis enim nonnunquam solct inter- nunpi bonitatis afTectus, cum aUquo vel temporc Salvatoria, vel Isetitia, vel oblcctatione vigor animi relaxatus, aut mctum ad pncsens gehenna}, aut desi- derium subtrahit futuroruui, et eat quidom in iUis gradus cujusdam perfectus imbucns nos, ut dum vel pcenamm metu, vel pra^miorum spe ineipimus vi- tia docUnare,ad charitatis gradum transirc possimus, quia timor, inquit, non est in charitate, s. I perfecta ckaritas foras mittit tiworem. quoniam timor panam haliet^qui autem timet. non est perfectus in charitate ; nos ergo diligamus, quia Deus prior dilexit nos {I Joan. iv). Kon ergo aUtcr ad iUam veram perfectio- nem consccndere poterimus, quemadmodum in nul-

que meipsum Judico, Nihit enim mihi conscius sum, Apeitum est quia conscientiam purauk habcna solU- citus do se non erat. Se-d non in hoc justifieatus sum. Kunc humiUat se, et loquitur ut homo, qui poaait culpam incurrere nescius Qui autem fudicat me^ Dominus est. ifireij.) Ac si diceret : Et recte cgisse me i^colo. et tamen de meritis non priesumo, quia ad cjus judicium vita nostra ducitur {Ambr.) Recte ait ; quamvis enim humiUavi'rit8e,tamen Domino Christo plurimumdedit»quiapotestquod hominem latet,dum occulta judicat, manifestare, non ut reum faciat, sed pinidentem; quamvia enim sanctus, tamenhomo eai, quem non potest iieri ut non aliquid lateat. Interdum enim aliquid utile putamusquod inqtile est, nec enim

liua alteriusrei, nisi nostra) salutis gratia prior nosQomniamembmautiateraconversationishumanaQide-

ille dilexit, ita eum nos quoque nullius alteriua rei nisi aui tantum amoris dilexerimus obtentu.

CAPUT IV.

A)*guit Apostolus judicii tcmeritatrm ; th ivnfrnifUu quorunulam ministrorum, atiiuc insistil eoi nm coyreciiow\

ita nos existinut honio ni ministrusChnsti et dis- pMsatores mysteriorum Uei. <Ambr.) Hoc significat, quia minus de iUo sentiebant aliqui Coi*inthioruin, sed ut de hoc iile homo sentiret quod et Deu.< qui illum elegerat^ ideo ministroa Christi ait, et dispen- •alarea mjrtteriorum Dei : quando enim non vorbo- rum atrepitu, neque humana sapientia nitcbantur, intelligi debuit sacramentum Chiisti dispensare, in

scripta habemus,abhisautemquaegravia sunt aperte prohihiti sumus^namquiedamcaustt nosfalleresolent cx causisaliquibus ortae,ut quodnonestutiloputerous utile« quod leve quidem est, quia pix)positum Ul>e» rum est. Inipossibile est, ut non aut ignorantia, aat negUgentia, aut vanitate aut obroptione« aut eogi- tatione, aut necessitato, aut obUvione peccatur ; nam et si ad tam pnocelsum quis virtutum cuUnen ascen- derit, ut apostolicum Ulud non jactanter exdamet: Mihiautem pro minimoest, uta vobis diiudieer,aut ab humano dicsed neque tneipsHmjudioo:nikil enim mihi conscius sum; tamen sciat se absqu» peecato esse non poase; neque eaim frttstr» idem doctor mAr ixinxlUsed non in hoe justificatus sum,xd est : non ai

quo non verba, aed virtus fulgebat, non per quod D ego justum mo esse credidero, veram confestim glo*

lK>mo, sed Deus gloriosus videretur. Collega enim piscatorum non aliter quam iUi Chnstum praedica- bat. Cum ergo ministrum se Christi et sacramento- rum Dei probat, ps^udoapostolos illos notat, ac ne- §mt Christi esse, quod tradunt, perid quod diseorda- f«Qt a^ traditione apostoUca. Hicjamquxritvr inter disp^nsatores utfidelis quis tnren/a^tir.(MAUR.}Inter^ regantis vox est, id est, jam hic putatis posse con- icieiitiaajudicare? (i4«n6r.) Hoc quod dicit non solum •d pMvdoapoetolorum personam pertinet, sed ad reUquorum, qui accepta dispensatione, autverocun- 4ia, aut limore, aut certa> condemmitionis suse causa eamtaatar ai^guera trapkkabaai, aat maloa sansos.

riam possidebo, vel quia conscientia mea nuUius peccati reprehensione compungitur, idcireo milUus sordis eontagione fuscatus sum, multa enim meam eonscientiam latent, quae cum sunt mihi inoognita atque obscura^ Deo notaatque manifeata sunt. Ideo subjiciens : Qui autem me, inquit, dijudieat,Oominus est^ id est, ah iUo solo quem secreta cordium non ia^ tent verum jttdicii in meproiereturexamen. Haque nolite anii iempus judieare, donec veniat Dominus. {AmlMr.) Monet illoa ne judieent^ cun judioandi sunt, et habeant dupkx peecatum, aieut ait Dominus : yolite judictKrc, §i nan judieemini (Medt. vii),8ed ai- pactalft dttcm >iidkii Bei» ao ai idaUa «t boni tiiiti

kh

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. IX. - IN EPIST. I AD COR.

46

injuria aium judiels est. si ante cognitioneiii ejus a A in populis nascerctur. Nemo enim audiens nomen

«ervoprooedat judieium autsententia. ^f/i itlumina' Nl omlkt tenehrarum ei maniftstabit con.Hlia cor- dium, et iunc laus erit unieuique a f)eo. Hoc dicit, quia in die judicti nihil occultuni crit eorum quaa geeta aut cogitata sunt, et simplicitas et hypocrisis illifapiMirebit, utct qui despectus habebatur, foite •ppareat dtgnus, et qui aliquid esse putabatur. invo- aiitQr reprobus. Omniaenim nota erunt in dieju- ^, et trnie laus erit bene agenti vel cogitunti. Ilic enimqai laudatur, improbabile est an dignus sit, neutin alio loco dlcit : Non enim (jui seipsum cum- mendatilleprobatus est, sedquem Dominus commen- iat{JICor. x), quem utique nihil latet; thnj.) non enim scimus mortales corda mortalium. Tunc au-

suum taxari aut cjus, cui ftivet, contentus est tacere. Tacito autem nomino, .si quis audiens ac si de se in- telligat dictum, dissimuhit. Sub hac ergo proposi- tione evacuavit pcrsonas illorum cum dlcit : Ego planfavi, Apollo rigavit, etc., ut inhis discerent nihil dandum hominibus. Quisautemte discernitTldest, sunt aliqui qui amplius accipicntes in baptismate, aut in doctiina, caeteros dirant miniis consecutos. Ilochisloquiturqui baptizatos ab aliis plus atiquid esse putabant, quorum eloquentia scducebantur, ut fuco quodani penersa recta putarent : tanta enim discordia in populo erat, ut multa essent studla di- versarum partium, et sic omnia dictii sua aptavit Apos 'us, sive manifestatione nominum omnlbus

tem ilhiminabit Dominus occulta tenebrarum, et ma- g partibus, ut cum legoretur Epistola unaqua?que pars

Bifittahit cogitationes cordis, et tunc laus erit uni- «ilqueaDeo,quiaidlaudabituretdiligeturaproximo, inproximo. quod ne laieat,ab ipso illuminabitur Deo. i$r$g.) Quisquis enim in cogitatione a rcctitudine «oriMtat in tonebris peccat, nos ergo tanto minus d«bemQ8 aliena corda audaci ter rept^hendei*e, quanto mnm quia visu nostro non possumus alienap cogi- tatiom» tenebras illustrare ; sed in hoc solerter in- tQendiira est, quanta pater Job severitate potuit filto- nm opera corrigere, qui tanta sollicitudine studuit eopda mnndare, qui dixit de filiis suis : Ne foric pec- merini /Uii viei, et beneflixerint Deo in eordihus tuis (M. i). Quid ad haae rectores fidelium dicunt, qui diseipuloram jnionim et aperta opera nesciunt /

ad se dicta susciperet, audiens quod causae suai intendi cop^noncarei.Quid autetn habes quodnon aece- pisti T Nihil illum boni ultra dicit consecutum ab aliis quam ab co acceperat, ideo frustra qu»ri, quod enim habebant ab Apostolo acceperant. Ad unum autem videtur loqui, (jui ad partem plebis loquitur : Si au- tc7n acccpisti quidgloriaris quasi non acceperis T Hoc quasi insultatores apostoli agebant pcr imperitiam, ut eadem audientcs, qua^ ab Apostolo jam didicerant, illum evacuantes, de horum miigistcrio gloriarentur: eloquentia cnim commendati pra^dicationis gloriam in se convertebant : Apostolus vero se contemptibi- leni voiebat videri, dummodoDei gloinam faceretac- ceptabilem. (Malr.) Anto omnia igitur Apostolus

qvidin sua excusatione cogitant, qui in commissi» C hunulitatom suis auditoribus commondat, ut in ipsa

libi nec vulnera actionum curant? (Maur.) Quajri- tnr autain eor Paulus Oorinthios prohibuorit ante tempui judicare, cum ad Philippenses scribens di- eat: .Vm/Ii enim ambulant, quos sxpe dicebam vobis, ^uncautem el flens dieo, inimicos erucis Christi, quo- ftnHfnis intentus (Phif, m). Ille ergo qui alios pro- liilmit ante tempus judicare, ipse videtur hic ante tanpQs eos judicasse, de quibus dixit, quorum flnis inkritus.{Grcg.) Ad quod rosponderi potest : Christus qui in Panlo locutus est, Aitura jam quasi preeterita ^noKit, 0t ideiroo otiam Paulo hoc dicente. nihil aatetempus judieavit. Nam et Spiritus sanctus per apottalam Petrum ad Simonem magum ait : Non ftttiki pars, neque sors in hac vita {Act. vni), (juia

stabiliti atquo consolidati, superbia» ot arrogantiai niinam cavoant. Unde et alibi dicit (/ Cor. iii) : Nejno glnrietur in hominc ictpaiilo superius :Qui ghriatttr inquit, in Domino glorietur ; quoniani et Jacobus ait : Omnc datum optimum ct omnc donum perfbctum de sursum cst clescrndcns a Patrc luminumyapud quem non e.^it transmutatio, ncc vicissitudinis obumhratio {Jac. i). \Aug.] Illi voro haBretici soipsos a seipsis Justos fieri putantos. quasi hoc eis Deus dederit, sed ipsi sibi, noii utiquo in Domino, sod in seipsis glo- Ptantur.Talibus dicit Apostolus : Quis cnim tc difcer' nit T quod ideo dicit, quia massa illius perditionis, quicfacta cst ox Adam, non discornit hominem, ut eum faciat vas in honorcm, non in contumeliam, nisi

ftituraSiroonis magi quasi praF?teritn Potroin Spiritu y^ Dous : sed quoniam homo carnalis et inaniter infla-

ftienuitreTeiata: a quibua autem futura ut prft>torita

minime videntor, ante tempus judicare a Domino

prohibentur, de quibus et per prophetam increpando djcitiir: Vse hia qui prophelant de corde suo (Ezech.

VQi) ; de corde namque prophetare est ex sola pne- sumptione, non per spiritum aliquid dicere.

Uacautam, fratresytransfiguravi in mc ct Ajx^llo, prapUrvot, ut innobig diseatis nc supra quam seri- ptum est, unm adverms alterum inflctur piv alio. iAmbr.) Truisfiguravit hasc in so et Apollo, (jum pieudoapofftoloram gloriaa et traditiones pervoi>ias •ab siui penona ei Apollo evaeuat, summatim illos BOB «ingnlatiiii, ne Bujor forle diseordia

tus cum audissot. quis cnim te disccrnitTposset re- spondero, vol voco, velcogitationo, otdicere, Discer- nit ino tldes moa, discornit mo oratio mea, discernit me justitia moa : inox Apostolus occurrit cogitationi- bus ejus et dixit : Quid cnim habcs quod non accc- pisti? Si autem acccpisti, quid gloriaris, quasi non accejwiis ? Sic enim gloriantur, quasi non acceperint qui se aseipsis justificari putant, ac per hoc in se- ijwis, non in Dornino gloriantur. iGreg.) Suncti hi virisciuntpost primi pamitis lapsuin de corrupti- bili «tii7)e sc oditos, et non virtuto propria, scd pra§- veniente supcrna gratia, ad meliora se vota vel opcru eommtitatos, et quidquid sibi mall inesse cognoseitnt

47

B. RABANI MAURl ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS III.

48

dc moitali propiigine seutiunt meritum; quidquidADeum, sapiens videtur mundanls. Nos infirmi, vos

vcro iu se boni inspiciunt immoitalis gratia» cogno- scunt donum, eique de accepto umnere debitores fmnt, qui et praeveniendo dedit eis bonum velle quod noluerant, et subsequendo concessit bonum posse quodvolunt.Undebene per Joannem dicitur lAdora- veruiit viventem in sxculasxculorum, mittcntes coro- nas suas ante thronum Domini (Apoc, rv). Coronas namque suas ante thronum Domini mittere, est cer- taminum suorum victorias non sibi tiibuere, sed au- ctori, ut ad illum referant gloriam laudis, a quose sciunt vires accepisse ceitaminum. Ja)n salurati estiSyjam divitesfactiestis ; sine nobis regnatis. {Amh.) Ironia est, sicut dicunt : irascentis enim verba sunt, non confirmantis, in quibus enim tanta vitia arguit,

autcm fortes. Infirmi ideo, quia sine adulationc, et cuui stultitia sicut videtur mundanis, pra^dicantes Christum injuriis subjiciebantur. Yos auteyyi fortes : ideo fortes, quia sic profitebantur Christura, ne of- fenderent homines, ut essent securi. Vos nobile^. Qui enim Christum non fatetur, quia Abrahaspromis- sus est, et ab initio pnedicatus est, hic nobilis contra Christum est , quia antiquitntem promissi Christi aliis deputat. Nos autcm ignobiles. Ignobilis mundo est, qui Christum, quod mundus denegat, ab initiopro- litetur : ha»c igitur omnia supra dicta, qua; negare videtur, confirmat, et quae quasi confirmare videtur negat, irascentis enim verba sunt qui negando con- fitetur et confitendo ncgat. Usque in hanc horam et

regnare ilios dicit, sicenim putabant gloriantes dc^ esurimus, et sitimus, et nudi sumus, et laboramus.

his quae a pseudoapostolis tmdebantur : Et utinam regnetis, ut et nos vobiscum regnemus. Ut pius pater etiam ingratis filiis bene optat, qui enim fieri poterat iit sine apostolis regnarent ? Quidquid enim non ab apostolis ti^aditum est sceleribus plenum est : sic ta- men fuerat ordo dicere, ut nobiscum regnctis, sed quia praemiserat, et utinam regnetis, aliter dicere non potuit, nisi ut et iios vobiscum regnemus. Re- gnare autem est de spe et promissis Christi secu- rum esse, ctgauderein his qua) adversa propter no- men Christi accedunt : lucruin enim afferunt, non detrimentum ; unde alio loco dicit (IlCor. xii): Cmn infirmor, tunc potens sum.

Puto enim Deus nos novissimos apostolos ostendit

operantes nmnibus nostris. Libere enim et juxta ve- mm tidem sine aliqua adulatione Christum praedi- cantes et gesta pravac vita» arguentes, gintiam apud homines non habcbant, et coiaphizabantur, id est in- juriis agebantur, et instabilcs erant, quia fugaban- tur, ne in loco diu manentes plures docerent. Ideo et manibus operabantur, quia non solum gratiam apud homines non habebant, verum etiam ab his accij^ere indignum erat, qui en*ori studebant, sicut dicit in ])salmo : Oleum autem peccatoris non impin- guet caput meiim (Psal. cxl), quia et libertatem ar- guendi amittit, et peccat, qui ab eo accipit qui pec- ait, (Jui ideo dat ne corripiatur. Maledicimur et be- ncdicimus. Male tractantes enimsc hortabantur ad

quasi morte destinatos. IIoc ideo personaj sua; depu-Q bonum. Persecutionem patimur et sustinemus. Quia

tat, quia semper in necessitate fuit, persecutiones et pressuras ultra caiteros passus, sicut passuri sunt Enoch et Elias qui ultimo tempore futuri sunt apo- stoli; mitti enim habent ante Christum, ad prae- parandum populum Dei et muniendas omnes Eccle- sias ad resistendum Antichristo, quos et persecutio- nes pati et occidi leetio Apocalypsis testatur. Ilurum ergo tempus suo tempori comparavit Apostolus di- cens, quasi morti dcstinatos : ad hoc cniin venturi supt ut occidantur.

Quia spectaculum facti sumus huicmundo,et an- gelis, et hominibus. Quia einint spectaculum et Enoch et Elias, usque adeo ut corpora eorum in platea pro- jiciantur, in conspectu totius populi infidelis : ita et

persequentibus se non resistebant. lilasphcmamur et obsecramus. Blasphemantes enim rogabant ut per- mitterent reddi sibi rationem. Tanquam purgamenta hujus mundi facti sumus omnium peripsema usque adhuc. Non resistendo ulli, neque vicem in malis reddendo, sed semper se subjiciendo, ut per patien- tiam provocaret ad bonum, contemptibilis et despe- ctus fiebat; usque modo^ id est usque nunc, etiam apud Corinthios, pro quibus htec quae supm memo- rat mala passus est, et quoniam humilitatem suam nihil proficere in his videbat, queritur dolore com- motus tantam subjectionem et injurias nullum fru- ctum habere potuisse, sed, quod deterius est, in pe- jus profecissc. Non ut confundam vos hxc scribo :

apostoU spectaculum facti sunt, quia publice ride- j) hoc est, non ut ruborem vobis faciam, haec scribo.

bantur positi ad injuriam et mortem quam passi sunt ; mundum autem angelos ct homines dixit, quia et angeli mali sunt, dicente David in psalmo : Veia- bat itlos per angclos malos {Psal» lxxvij) ; et homines mali increduli, his apostolorum injuriaj oblectamento sunt. Mundus autem idcirco infidelitas dicitur, quia visibilia sequitur. iVo.v stulti propter Christum. Xerum est, quia amantes Christum stulti sunt mundo. Vos autem prudentes in Christo, Qui prudens in Christo judicatur a perfidis, non recte asserit Christum. Deniqtie Marcion, quia negat Filium Dei, et incamari Deum potuisse, prudens est mundo ; et Photinus, q«ia non fatetur Christum per id quod natus est

sed ut corrigatis. Sed ut filios mex)s charissimos mo- neo. Adhuc se supplicem facit, ne correpti, ad ii*am provocati admonitiones ejus spemerent, id agitut medicus salutaris, qui putamina fputredinem] ab- scindens dolorem illatum spe et blanditiis mitigat, ut aRger se curari penuittat.

Nam si dccem miltia pwdagagorum habueritis iir Christo, sed nofi multos patres : per Evangclium enim ego vos genui, His dictis ostendit nullum posse co afiectu diligere illos, quo ipse eos diligebat. Quis cnim alienos filios suis pi^seponat in amore ? ac per hoc monita ejus qui et pro his tanta mala passus est non debere eos spemere. 0&5ecro vas, imitatores mei

49

ENARRATIOKUM LV EPP. PAULI UB. IX. - L\ EPIST. I AD COIL

50

estiAe. 0 behevolcnfla sancti aiiostulii qui obsecrat A Ita ui uxorem patris quin habeai. Pra^misBi criminis

filiosutimitenturpatremjiocest si^ontero^at jcgros

utrecipiant medicinara! Inhistamensuiillosimita-

lores ^Tilt esse, ut sicut hic multa exitia pro salute

illorura ab incredulis passus est, etnoncessit, dum-

modo per dies et noctes evangelizaret illis donum

gratise Dei : ita et illi manentes in fide ejus et do-

rtrina. non reciperent falsorum apostolorum prava

commenta, sed resisterent contemnentes opprobria

aut detractiones, utpatii suo spiritali inviolatum re-

warentalTectum. Ideo misiad vos Timoiheum, qui

est/mus meus charissimus, et fidelisin Domino. Hor-

tatur illos in hoc eodem Timotheo, quem ideo cha-

nssimum et fidelem filium obtestatur in Domino. ut

ialioc discemerent quid peccarent. Cumenimhuic

prodidit g(mus, ut non solum illum aperte reum moitis faceret : sed adha^rentes illi non immunes a crimine demon.straret, in quo enim difBcile peccatur, plusfaciti*eum. (Grc(i.). Subtiliter itaque ab arguente di.scutienda sunt opera protervorum,ut in quo sibi placent, osttmdantur, quia Deo displicent, tunc enimprotervosmeliuscorrigimus, cum ea qua^ bene egisse se credunt, male acta monstnimus, ut unde adepti crediturgloria, inde utilissubsequatur confu- sio: nonnunquam vero, cum se vitium protervi» minime perpetrare cogno.scunt, compendiosius ad correctionem veniunt, sialteriusculpa; manifestioris, et ex latere requisit^ in opprobrio confundantur, ut ex eo quoddofenderenequeunt, cognoscantsetenere

testimonium perhiberet, illos arguit. Qui vos ro»i- ^ improbe, quod defendunt. Unde cum proterve Pau-

irumefaciat vias meas, quxsunt in Vhristo Jesu, sicut ubiqueinomniEcclcsiadoceo. Per istumquemfidelein filium in Domino confirmat, reverti illos vult ad regu- lam a se tradita; veritatis,utcommoniti verbis et exem- plis operum ejus, resipiscerent, cognoscentes non perperamsefuisseabApostolo doctos, quandoeadem tenere omnes Ecclesias discerent. Tanquam non ven- turus essein advos, infiati suntquidam. Indignaban- tar quidam Corinthiorum, quia non ibat ad illos, non desiderio, sed superbia, quod quiisi indignos illos haberet, cummagis Apostolohocstudium fuerit.utde indignis faceret dignos, habebat ergo votum eundi, sed majora erant quse agebat. Veniam autem ciioad rfjs,si Dominus voluerit. Postcoinmonitionem promit-

lus Corinthios adversum se invicem videret inflatos, ut alius Pauli, alius ApoUo, alius Cephac, aliusChristi esse se dicerent, incestusculpam in medium deduxit, quai apud eos et perj^etrata fuerat et mox recta re- manebat dicens : Audiiur inter vos fornicatio et talis fnrnicaiio qualis nec inter gentes, ita ut uxorem patris quis liaheai^ et vos inflati estis et non magis luctum habuistis, ut tolleretur de medio vestronim, qui hoc opus fecit. Ac si aperte dicat : Quid vos per proter- viam hujus vel illius dicitis, qui per desolationem [dissolutionem] negligentiffi nullius vos esse mon- stratis ? Et vus infiati esiis, et non magis ludum ha- buistis? (Ambr.)Superbiainillorum in taQtuq,)inmi- liat, ut non querulos jam, sed magis suppUees fa-

titseireadillos, sedsiDominus permitteret, ut quiaCciat : erant enim et ipsi participes dum paterentur

plus sdt Deus quam homo, ideo si sciret openc pre- tium esse, permitteret, ut si noniret, Dominus non si- visseostenderetcausautique indignitatisillorum. Et Tteognoscam non sermonem illorum quiinfiatisunt, iedriWM^«»m.ConfunditiIlos,quiacumobliqueconver- sarcnturindignabantur quasi digni essent ab Aposto- lo visitari. Nec enim in sermone esi regn um Dei, sed in firtute. Ut sicut regnum Dei non splendore verbi commendatur, sed virtute signorum, ita et hi non verbis nudis, sed virtute opeiiim spiritalium dignos se ostenderent ab Apo.stolo visitari. Quid vuUis? In virga veniam ad vos, aui in chariiaie ct spiritu tnan- suetudinis? Ten'oris verba infert, ut pudorein passi, qui inflati erant humiliarentur, ut si vere apostoli

reuin tam ingentisfacinoris secum incorreptum con- venire, utompes uno consilio abjicerent eum, si ne- garet emendare se: si autem quis potestatem non hahet, quemscitreum abjicere, aut probare non va- let, iminunis est, et judicis non est, sinc aocu- satore, damnare : qui;i et Doininus Judam,cumfur essct, quia non e.st accusatus minime abjecit. Ut tol- latur de uiedio vesirum, qui lioc opus fecit. Cognito opere i.sto pellendum illum, ait, fuisse decoetu fra- teniitatis. Omnes enim crimen ejus sciebant et non arguebant : publice enim novercam suam loco uxo- ris habebat. In qua re neque testibus opus erat, neque tergivei-satione aliqua poterat tegi crimen. Ego quidcm absms corpore^ prxsens autem spiritu.

praesentiam desiderarent, pnepararent se ad exri-I^Idem absens facie, pra^sens autem auctoritate spiri-

piendum eum, id est, abluerint ab omni plaga cri- minis, etveniensadillosla^titiamhaberet quasi cum fiiiis chaiissimis.

CAPUT V.

Arguit Aposiolus vitium fornicationis. adjunctapctna, radicemque culpxreprehendit^cum negligeniia cor- reptionis.

Omnino auditur in vobisfornicatio, et ialis fornica' tio, quatis nec inter gentes est. (Ambr.) Ut quam grave .sit istud peccatum ostenderet, nec ab his hoc dixit admitti, qui Deum nesciunt, ut perinde, qua poBnahic multandus esset ostenderet, qui sub terrena et di vina jastitia constitatos tanti sceleris crimenadmiserat.

tus, cujus cum adest virtus, JamyMdicari eum utprx- sens, qui hocadmisii, in nomincDomini Jiostri Jesu Christi congregatis vobis et meo spiritu, cum virtute DominiJesu, tradcre hujusmodi Saiansein interitum carnis. Quoniam omnis carnalis voluptas a diabolo est, ac per hoc cum huic voluptati remittitur, tra- ditur Satana? : caro enim hoc habet in natura, ut in- tereat. Animaergo cum se jungitdesiderioejus in- firinansspirit;iIemsuumvigorem,simulinterituinpa- titur. Itaquesihiccorreptus stupri admissierubesce- ret ejectum se,non interiret,poenitentiasubsequentc. Nontantumomniumconsensuetpraesentia, sed vir- tute Domini Jesu. id est, .sententia, cujus legatione

51

B, RABANI MAURI ARCfflEP. MOGUNT. OPERUM PARS HI.

5t

Aingebttur ApostoluB, abjiciendum illum deEcclesiaAmala cavenda est, et ob hanc ttiuam di^stum Mt,

censnit.Curo ejicitur, traditur Satan» in intoritum camis, utetspiritus saivus sit in die Domini. Anima enim et eorpus intereunt, quando qusecontra legem sunt, flant. Sed in hac aliter causa interituscamis ho- mtni depntatur : quamquam enim omnia peocata car- nal«mhominemprse«tent^ hoctamen specialiterdesi- deriumcamisost : quod sordibus maculatamanimam cum corpore ti-adit gehenna» : quia victa anima in lifoidine cnmis, fit caro^sicut et corpusrecteguber- naltam, spiritale appellatur. Aniinus tamen est, qui aat victafi illecebris, totum hominem camoum focit, aut in Tigore naturfl^ BU«e manens cami pnestat^ ut spirttalis dic«tur.

Vt spintus mivtts sU in die Doihini riostn' Jesu

quia ejecto fomicatore vetus fermenUim ejioitar. Ideo autem vetus, quia antiqui erroris peccatum est : nova autem conspei^sio Christi doctrina est. Sieuti esiis azymi. Azyma ex causa non fermentatae &riiM9 dictum est, cum iilii Israel ojecti sunt de ^gypto ut feimentum vetustas haberetur, Azyma autem novi- tas : abjectis enim voteribus erroribus .£gyptiomm in novam iogem inducti sunt. Ita et Corinthii post paganomin crrores, in Evangelium Christi inducti sunt. Uortatur ergo ut secunduin pi^ofessionem suam quam ab Apostolo sub nomine Christi acceperant, et vivorcnt jom vita? nova; cuitores, et hoc est azymos esse. Etenim ^schanostrum inunolatus est Christus, Secundum legem docet novitatem paschaa ratione

Ch^ti, tradi juhet contaminatum eupra dictum Sa- >* consistere, et ideo Clu^istum esse occiiium, ut ex eo

tame, ut Spiritus sah^s sit In hominibus Eccle-

siKiAiliejudicii; nisi enim ejectus esset, non fteret

ssAwM epiritus Ecclesi« in dic judicii. Dese-

rebat enim omnes eontaminationis causa, ut in die

DoHiini midi eb Spiritusanctoinveutiaudirentaju-

dice Domino : Recedite a me, non mrti vos {Matth.

vB), siont "dicit ad Romanos : Si quis aiUem spiii-

iHfn Christi non habet, hic nm cst ^jtis{Rom. vni) ;

et ift afo Epifitola : Nolitec&ntristare Spirilum san*

ctmm !ki. "Si enim oontiistatur descrit, et non erit

satim, ttofiutiqiie eibi, quiimpassibiiis est, sed nobiK

qmbos Mms ost. ut per illum Dei lilii esse probe-

nrer . A^ «Am qum admittitur i«a1va non est, non

utiqaeeM, qute «bicumque sit, neceHse est sit, sed

nova prsedicatio, novam faceret conversationem : ut quia paschoe rationeni coiimus, veterem vitam non sequamm*. Pascha itaque immolatio est, non transitus, sicut quibusdam videtur : prius enim pa- scha et sic transitus, quia ante exemplum est Sal*- vatoris, et sic signum salutis, nec enim ante signum quam cmz : nam occiso vespere agno ia iEgypto filiii Israei pascha egomnt, ex cujus sanguine postes signavemnt, ut noctu angelus trJuiBiens ea loca non contingeret, quae sanguineagni fuerant oblita. Itaqut fcsUi cciebremns [ejmlemur] non in fermento vstert (Ambr.) Hoc est iastitiam habcntes rcnovationis fisictA vetera fugiamus, iinmunditiam omnem abjicientes a nobis, quaB est cormptio. Quia sicut fermentum to«

ei « tlpo ndmiUitur {Cass.) Duo hax*. credereimmo- ^ tain uiassam cormmpit, ita et inala vita totum homi-

bifiter «oe oportet, primo quod sine Dei permisso, nnSSm «b eSs omnino tcntetur ; secundo quod omnia qpm a Beo nobi« infemntur, sive tristia ad pnesens vei !aeta >ideant«r, velutapiissimopatreclementis- simoque medico pro nostris «itilitatibus iiTogentur, et idtiffco eos velut paMtagogis trmlitos huniiliari, ut discedentes ^x hoc mundo, vel pui^atiores ad vi- tam tXtwax transferantwr, vcl pa?na leviore plectan- tor, qfri^ecnndvim Apostolnm traditt sunt in prsesenti SntMHRininteritnni camis, ut spiritus salvus tiat in die Domini tiostri Jesn Christi. Sonest bonatfloria' tto ves(r<i.<Amb.)ifoce8t,nonbona, Iseti enimerant ccrtn fAftgis oontrietari debuerint in fratre, tam aoeityepeccante, sicnttristis(uit Samuel in Saul pec- cttite (f ^e§. XV), in^o criminemaIidoctores,aut dissimnlatttnt, aut negligentAUS arguebant, sicnt et Hefi "sacerdtos fiiiossuos peecantesin l>eura,ne aiuun essent hominilms (f Re§. n).

Niscitis fuia modirtnn fcrmentum totam massam corncmpft. Itaet peccatum unius quod cognitum non argnitor, mnltos contaminat, imo omnes qninorunt, et wm <le\ttant, attt cum pos»ent arguere dissimn- lant^iionenim sibi videtur peccare, <(nando a nnUo ctiwipitm' «it vitatnr. Ejnpurffaite vetns fermentmm, ulsfYrS nova conspersio. Hocduplici gencre accipien- dorm eftt, qtda est et fermentum humana doctrina, dicente SrtTatore : Vave^ « fermento Pharismorwn MoXtlh. XTi), id est, a doctrinn mala, erge doctriMa

D

nem. Ei^go ut non soium u turpitudine vitt) nos ob- servemus, sed et ab iniquitatis studio, adjecit Neque in fermento malitir et ncquitiXy scd in asymis since- ritaiis ct veritatis, Hoc est, ut sinceritas mundam vitam iaciat, veritas autem omnem firaudem exciudat. Scrifm vobis in cpistola ne commisccaminifornioariis, Scripsisse se signlflcat prius, ubi commonet lUoe, ne conjungerent se malaB vitae hooiinibiiBt et quia non intoilexisse iorte, ea quae scripserat^ videbaatur, nunc in hac Epistola quid scnpserit interpretatur dicens : Non utiquc fornicariis hvjus mundi, aed a fratribus scripsi recedendum. Autavoi^is, autrapa" cibuSf aut idolis servientibus : aiioquin debueratis de Ivoc mnndo eairt. Igitur inteUectum iUorum arguit qui putabant Ibrtc quia ab incredulis foraicariis, aut avaris, aut rapadbus, aut idolis fe»ervieatibu¥ IirohibuisBet, non a fratribus, et ideo iUuin, qui «xo- rem patris habebat, intcr se esse non «egre ferebant. Si igitur his commiscimini, inquit, melius erat mori vos, compendiuiu est enim male agendbus ei citiufi» monantur, quam si diutius in peccatis versentttr. Nitncautem scripsi vobis ne commisceamind. Siisqui fratcr nominatur., estfornicator., autawirus,autidolis 9erviens attt maledicus, aut e^riosus, aut rapaa, cum hujusmodi ncc quidem cibum suwere. Cum fratre froiiibet dbum sumere^ oMm infideJd autem oon probibait, quipi^c cum dicat •(/ 6'or. x) : Si quis voe vootU ex infidelibus etd cemam, ntt >el omueffi/ud

58

ENARRATIONUM !N EPP. PAULl LIB. X. - IN EPIST. f Al> COR.

54

nppositum fattit mandtieate. Ideo alt, quidenim mihi d(hisqvx foris simtjvdieare? Verum est, quia pcr- flftos episeopus non potest judicftre. Cumft^atre au* wm in quo Titla hiec reperiuntur, non solum Sacra- rnenta non edenda, sed nec <H)mmunem escam docet : ot erubescat cum vitatur et se corrigat. Ifonne de his gniinf?/5 sftntvosjudieatisf Judicat quis domdiscer- nit cdi fratri adhiei^eat, qute arguat, quem devitet. Jtem etfs qttiforii sunt Detujudicabit, Superius ait :

A Ifotite ante tempus Judicare, hic non prohlbet, sed superius incognita per suspicioncm maxime de recto- re proliibuit judicarc,quiaDei solius est occultajudl- can», hoc autera loco ut fratrem frater cxaminct, jam jubet. sicut alio in loco dicit (// Cor. xiii) : Vos ipsos tentate si estis in fidc, ipsi vos probate ; qui autemfo- ris sunt in die judicii damnnbuntur, quia dixitDomi- nus : fjut non credidrritjam judicatus cst {Joan.m) ; in quo enim spes non est, pro niortuo habendus est.

LIBER DECIMUS.

CAPUT VI.

Dejudieibtis coram quibus litigant arguit suos, et de eauitM quos inter se habent^ rt redit ad corrigendum fornicationis viiium.

Auferis malum ejpmbii ipsis. (Anibr.) Adhuc com- moaet ut discemantur a malis etoperibus et homi- 1111)0«. Audet aliqttis vestrum cuit)ersus altei'um ha- kens negotiumjtidieariapudiniquos et nonapudsan- cku r Iniquos duplid genere Bigniflcat, et qui non erodomUetqailegesa Deo mnndocrexiitas frequenter cun adulataone tnterpretantur, auctoritatem harum idolitdapatantes^idooque iniqui sunt,et quia in Eccle- lia magis lex efit,ubi Deus le^s timetur, melius dirit apod Dei ministros agere causam : facilius enim de Dei timore sententiam legis veram promunt. (Aug.) Et hic posaet fieri judicium habere adversus alte- mm non esse peccatum, sed tantummodo id, extra Ecelesumi velle judicari, nisi secutus adjungeret : Jam qui'f'em omnino delictum est inter vos qtiiajudi- cia kabetis vobiscum, et ne quisquam ita hoc excu- saret, ot diceret, justum se habere negotium, sed iniquitati^m se pati, quam vellet a se judicum sen- u*ntia reakoveri, continuo talibus cogitationibus vei sxcusationibOB occurrit atque ait : Quare nvn magis iHiquitatompatiminifqtiare non potius fraudaminif Qt ad illud redeatur quod Dominus ait : Si quis vo- itterit tunicam tuam tollere et Judicio iecum conten" dere, dimitie ei et pallittm (Matt. xxr. ) ; et alio ioco : Qui ahstuierit, inqiiit, tua, noli rejretere (Luc. vi). Prohibuit itaque suos de secularibus rebus lum aliis habere Judicium. Ex qua doctrina ApMtolus dicit es.se delictum ; tamen cum sint in Ecclesia talia ju- dida finiri inter fratres, fratribus judicantibus, extra Ecdeeiam vcro terribiliter vetat : manifestum est hic quidsecandumveniamconcedaturinfirmis./lt//?i7no- ratisquoniatn sanciide hoc mundojttdicabunt?}\ih\[ odiose dicit Apostolus, ideo enim hunc mundum dixit, ut ostendat et alterum, quia ct Joannes apo- slolus : Nolite, ait, diiigere hunc mundum (I Joan. n) : et Dominus in Evangelio : SiCj inquit, difexif Deus mundum hunc, etc. iJoan. iv). Hic ergo mun- dus in errore est, non ille superior ad cujus similitu- dinem hic fkctus est. Undo homo hic positus est ad imaginera Dei factus, ut sicut in superiori mundo ab uno Deo sunt omnia,ita et in hoc abuno homine

B omnes haberent originem, hinc cst,unde Moyses in Deuteronomio {Deut. xxxni) : Cum divideret, inquit, Altissimus gentes, quemadmodum dispersit filios Adie,Btatnit finesgentiumsecundumnumerum ange- iorumDei.Quid tiim apertum hunc mundumsuperio- ris esse imnginem ccrtaexctmsa, cstcnimetHierusa- lem inferioret illa superior, quam matrem nostram vocat idera Apostolus : est et inferior paradisus, in quo homo positus, raandatum et ut operetur ibi, et ut custodiret accepit. Est et ille ccplestis in quo ra- ptus Apostolus audivit arcana verba (II Cor. xi\). Judicabunt ei^go sancti hunc mundum, quia exem- plo fidei illorum perfidia mundi damnabitur. Et in vobis Jtidicahitur mundus, tunc judicabitur hic mun- dus in nobis, si opus perfidorum hominum inveniar

C turin nobis. Indigni sunt ergo hujusmodi quietiam de minimisjudicent. Hoc est,non suntutiqueindigni hi qui ipsum munduni judicaturi sunt, ea judicare quae mundi sunt. Nescitis quoniam angelos judicabi-^ mtts? Addit plus dicendo, angetos judicabimus, id est, potentia.s spiritales, quas alio loco tradit in coe" lestibus degere, eodem genere judicandos angelos a nobis, quo ot mundus judicabitur. (Greg.) Mentes quippe sanctorum transitoria cuncta despiciunt et sub se labi quidquid superhit, quidquid praeteritcon- templatur, ct quasi in quodam rerum vertice con- stituti, tanto sibi omnia subesse conspiciunt, quanto semetipsas verius auctori omnium subdunt, atque inde cimcta transcendunt, unde Creatori cunctorum vei-a se humilitate prostemunt. (Aug.) In Evangelio

Dergo Dominus ait : Sedebitis super duodecim sedes Judicantes duodecim tribus Israel (Maft. xix), Si duodecim sellae ibi sunt, non est ubi sedat tertius dccimus apostolus Paulus, et non erit quomodo ju- dicet. Sed ipsc judicaturum se dixit non homines tantum sed Angelos ; quos Angelos, nisi apostatas ? Nesciiis, inquit, quia angelos Judicabimus? Respon- deret ergo turba, Quid te jactas judicaturum? ubi sedebis?Duodecim sedes, dixit Dominus, de duode- cim apostolis unus cecidit, in locum ipsius sanctus Matthias ordinatus est, impletus est duodenarius nu- merus sedium, primo locuni inveni, ubi sedeas, et sic te minare judicaturum. Quomodo ergo in quinque fratribus illius, qui torquebatur apud inferos, mil- iiapopuli Judceorum, quomodo centum quinquaginta

00

B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS III.

56

trium piscium milliamiliium sanctorum, sic in duo- A ut pes oculis currat, et oculus pedi prospiciat. Sic

decim sedibus non duodecim homines, sed magnus numerus perfectorum intelligitur. Sxcularia judicia si habueritis, contemptihilct qui sunt in Ecclesia, illos adjudicandum consiituite. (Ambr.)Sa}cularia judicia sunt ad corpus peilinentia, vel corporea, et quia non sic fieiidebet adjecit : Ad rcverentiamvestram dico. Ne quia supra negotium nominavit, sed quale non significavit, sunt enim et divina negotia, dicente eodem : Adjutor negolii mci (Col, iv), et saicularia forte judicia, quiaprohibuerat apud perfidos agenda quamvis in Ecclesia sicut audierant, a quaiibuscum- que tamen putarent audienda, aut terminenda, ad ruborem eorum, ait, contemptibiles quisunl in Eccle- sia, hoc est lignea vasa; timi enim intractabiles et

itaque, sic sancta} ecclesiaj merabra debent ct of- ficio esse disjuncta, et charitate conjuncta, ut summi viri eorum viam provideant, qui in terrenis negotiis vacant ; quatenus velut ad lumen oculorum pes am- bulet, et rursum quidquid terrenis negotiis implicati agunt, hoc ad majorem utilitatem referant. Ut pes cujus via prospicitur, non sibi tantummodo, sed etiam oculis gradiatur. Dum itaque sibi invicera aiterna administratione conveniunt, miro modoagi- Un\ ut quia electi quique vicissim sibimet impen- dendo, quod valent faciunt, eorum fiant opera etiam quae facere ipsi rfon possunt. Sedinterhtecsciendum est, quia cum proximorum causis exterioribus, qui apte deseniant desunt, debent hi quoque, qui spiri-

inconsideratos eos significavit, ut imperitos forte ex B talibusdonispleni sunt^eomm infirmitati condescen-

tribus judiceseligerent. Hoc de experto scribebat A- postolus, sciebat enim quam tepidi et improvidi in re- liquis causis fuerant deprehensi. (Greg.) Paulusenim auditores suos ad virtutem sapienti<e et linguarum genera,ad proj»hetiai quoque indagandamysteriasuc- cendebat dicens : £mulamini dona meliora^ magis autem ut prophetetis (/ Cor. xiv). Sed quia spiritalia dona non caperent, si terrena eos negotia depressis- sent, longe ante pnemisit, dicens : Contemptibiles quisunt in Ecclesia^iltosconstituite adjudicandum. Ac si aperte dicat, qui minoris meriti sunt in Eccle- sia et nuUis magnorum donorum virtutibus pollent, ipsi de terrenis negotiis judicent, quatenus per quos magna nequeunt bona, minora suppleantur ; quos et

dere, terrenisque eorum necessitatibus, in quantum decenter valent charitatis condescensione servire; nec tiedere animumdebetsisensus ejus contempla- tioni spirituaiium semper intentus aliquando dispen- sandis rebus minimis quasi minoratus inflectitur, quando illud Verbum per quod constantomnia creata ut prodesset, hominis assumpta humanitate voluit paulo minus angelis minorari. Quid ergo mirum si homo se propter hominem attrahat, dum creator hominum et angelorum formam hominis propter ho- minem suscepit? nec tamen minoratur sensus cum sicattrahitur, quiatanto subtilius superiora penetrat, quanto hurailius pro amore conditoris nec inferiora contemnit. Quid indignum nobis vel difllicilc est si

contemptibiles nominat, et tamen sapientes vocat, ^ supm infraque animum ducimus, qui eadem manu

cum dicit : Sic non est sapiens quisquam inter vos qui possit judicarc inter fratrem suum? Qua ex re quid colligitur nisi ut terrenas causas examinent, qui exteriorum rerum sapientiam perceperunt .' qui autem spiritalibus donis ditati sunt,profecto terrenis non debent negotiis iraplicari, ut dum non coguntur inferiora bona disponere, exercitati valeant bonis su- perioribus deservire. Sed curandum magnopere est, utquidonisspiritualibus eraicant, nequaquam proxi- morum infirmantium negotia funditus deserat, sed hiec aliis, quibus dignum est, tractanda committimt. Unde et Moyses quoque ad populum viros pio se septuaginta constituit {Exod. xxiv), utquantoseab

corporis lavamus faciem, qua etiam calceamus pe- dem? Sic non est inter vosquisquam sapiensquipossit judicareinterfratremsuum?{Xmh.)Qma ergo sunt, inquit, sapientes fratres, aliqui horum eligantur ad judicandumquoiaimjudicium meretur mundus, ma- gims enim pudor est si inter eos qui dicuntur Do- minum cognovisse, non inveniatur qui examinare possit negotium juxta jus Evangelicum, ideo autem fratrem judicem eligendum dicit, quia adhuc rector Ecclesiai illorum non erat ordinatus. Sed frater cum fratre judicio contendit, et hoc apud infideles.Manl'- festum est, quia infideles aut arbitros, ut asso- let fieri, postulatos significat, aut judicem publicum

exterioribus causis absconderet, tanto ardentiusDcui dicisolet: Hodie diessacrorum est, jus dici non interna penetruret, sicque fit, ut et summi viri miigis potest.

ad spiritalia dona proficiant dum eorum mentes res infimae non conculcant; et rursum viri in Ecclesia ultimi sine bono opere non vivant, dum in rebus ex- terioribus inveniunt recta quae agant. Sancta quippe Ecclesia sic consistit unitate fidelium, sicut corpus nostrum unitum est compage membrorum. Alia namque membra sunt in corpore, qua; intuenda» luci deserviunt; alia qusB a terra) tactu minime disjun- guntur. Oculus quippe luci intenditur, et ne caecari valeat a pulvere custoditur. Pes enim tunc officium suum recte peragit, cum suscipiendum teri^se pul- verem non refugit, quae tamen corporis membra vicissim sibi sua officia impartiendo copulantur,

Jam quidem omnino delictum in x^obis est, quodju- dicia habeatis inter vos. Peccatum esse significat, quia frater cum fratre litigat, cum danda opera sit, ut conconies sint quasi gerraani, maxime cum fides nostra paci studeat. Quamquam enim Christianus liti- garc non debeat, tamen si grave quid fuerit, et quod contemni non possit, causam ad Ecclesiam deferat, ne et damnum ad pinEsens et oflensionem forte in- currat.

Quare non magis injuriam patimini? Quare non magis fraudamini ? Sed vos injuriam facitts, et frau- datis, et hoc frairibus. Nunc hos corripit quorum injustitia jurgium generatur, quia non solum per

dl

ENARRATIONUM IN EPP. PAUU LIB. X. - IN EPIST. I AD COR.

58

fraudem adrriissam rei sunt, sed et partem habent, Atum ; unde et dicit : Se4 ego sub nullins f^cdigdi'

delicti illorum, qui coacti injuria aut fjtiude eorum,

inlideles rogant ad judicancium, et cum fraudcm aut

injurias illatas ^ersequi non deberent, non solum

viiidicaT^t, sed et ipsi fraudem et injurias faciunt,

acpuniendi exemplafratribustribuant. Etquid aliis

&cere credatur qui non parcit suis } An nesciiisquia

iniqui regnum Dei nonpossidebunt ? Hoc dicens osten-

dit iUos non nescios peccare, ac per hoc gravius

vindicandum, si enim immisericordes rei sunt apud

Deom, quanto magis iniqui? Xolik errare : nequc

farnicarii, neque idolisservientes, neque etdulleriy ne-

que inolles, neque ^nasmlm^um concuhitores, neque

fures^ Jteqne urari, neque ebriosi, neque maledici,

neque rajxiccs regnum Dei possidcbunt. Non \\i£C

potestate. (xVug.) Potcst aliquid licere ct non expe- dirc. Expedini autem quod non licet non potest. Ac per hoc noh omnia licita expcdiunt, onmia vet*d iilicita non expediunt. Tunc non expedit id quod licitum est, quando pcrmittitur quidcm, scd usus ipsius potcstatis adfcrt aliis impcdimentum salutis : milii vidcntur liccrc non cxpcdirc^ qua» pcr justitiani; quaf^conini Dco cst. pcrmittuntur, scd ostcnsiorte Iuh minum, si ob hoc impcdiantur ad salutem, vitanda sunt : ca vcro non liccrc qua sic vetantur ut facienda nonsint. (Greg.) S«pc hi qui in potcstate sunt, dum sese et a licitis rctincrc ncsciunt, ad illicita et in- quicta delabuntur : solus cnim in illicitis non cadet, qui sc ct aliquando a Ilcitis caute rcstringit, qua

idcirco memoravit quasi ncscirent, apud quos an-^B videlicct contritionercIigatusbcatusPaulusinsinuat

nom et sex nienses sedit, docens Evangelium Dci, sed commonuit ut resuscitaret in illis revcrcntiam legis et meritum ad regna ccelorum. £/ h^ec quidem fttistis. Ne omnibus hoc ascribere videretur, aut certc omnes ah his criminibus immunes faceret, si taceret, (pruhibuisse enim videbatur, non revelasse crimina iliorum); idcirco sic ait : Et hsec quidem fuistis, ct ne ad irain illos provocaretadjecit,5eda6/ii// estis; ut ngnosccntes crimina rei facti, statim respirarent audientes sed abluti estis. Solent enim aliqui pudo- rem pati, et corrigere cum de se audiunt bona. Sed sanciificati estis, sed justificati estis in nomine Do^ mini nostn Jesu Christi, et Spiritu Dei nostri. Haic omnia beneficia puritatis in baptismate consecuti.

diccns: Omniamihiliccnt,sednon omnia expediunt. Atquc ut cx ipsa rcligationc ostcndcret, in quanta se mcntis libcilatc diIatarct,iIIico adjunxit :Omnia mihi licent, scd ego suh nullius potestate redigar : cum enim nicns concepta desideria sequitur, ser- virc rebus convincitur, quanim amore supcratur. Paulus, cui cuncta liccnt, sub nullius potestatc sc redigit, quia scmctipsum ctiam alicitis restringendo ea qua» delcctata prcmcrcnt dcspccta transccndit. Esca vcntri vt venter escis : Deus autem et hunc et hanc dcstruet. (Ainb.) Dcstructio vcntris cst, cum edcndi c^^ssat ofllicium, csca) vero destructio tunc erit, quando stetcrit nativitas. Pscudoapostoli au- teni, qui non utiquc rcligionis causa sed quajstus

noscuntur, quod est fundamentum Evangelica) veri- p circuibant, pcccajitibus amaricssc nolcbant. (Aug.)

^ • *H* * *1 1 *i* ■* 11*1 ^^ T% /^ * 4*1* * *11j1_*

tatis : illic enim omnibus depositis peccatis abluitur credens, justiOcatur inDomini nominc, et Spiritu Dei nostri, Dei iilius adoptatur. Per ha*c admonet illos, quanta et qualis sit gratia, quam per veram tradi- tionem assecuti sunt. Postea vero contra lianc rcgu- lam tidei impulsu malomm doctomm scnticntcs, his beneficiis sc exuerunt. Unde id agitur ut revocet il- los ad primam sententiam, ut recuperent quod fue-

Reficimus quotidianas niinas coiiioris cdendo et bi- bcndo, priu.squam cscas ct vcntrcm dcstruassatietate mirifica cum occideris indigcntia, ct corruptibilc hoc inducrit incorruptioncm.ror;)t/.s autem non for- nicationi, sed Domino. (Anib.) Nunc redit ad supc- riorcm sensum. Dominus corpori. Quid Domiims corpori ? subauditur, immortalitiUem resuscitato prajstabit ; corpus cnim Deo dicatum dono spiritali

rant consecuti. Omniamihi licent, sedego sub nullius^ remunerabitur mcrito ducis, id cst animi. Deus vero

ndigar potestate. Omnia sibi licere dicit, ea scilicet qua et coapostolis ejus licucrunt, qua? etlex continet naturalis, non Moysis, quia multa prohibuit Moyses propter duritiam cordis populi increduli et ccni- ojsi, tamen si ad causam respicias, aliud fuit in

et Dominum suscitavit^et nos susciiabit per virtutem suam. Idem scnsus cst, qucm Dominicrc voluit cxcniplo rcsurrcctionis firmarc, viilus cnim Dci Christus cst, qua nos suscitabit, ct ipsum Dominuni, hoc dixit, quia ipse Dominus corpus suum susci-

s^nsu Apostoli, ut haecloqueretur. Haecenimprajmi-rj tavit, sicutct ipsc Dominus ait : Solvite templum sit, postea acturushanc causam, sicut fecit, etde illo hoc^ et ego tribus diebus suscitabo illud : hoc autem qui incestum admiserat, proponit enim designan^ dicebat dc templo corporis sui (Joan. ii). Quibusdam

quid acturus essetpostea. Deniquestatim ad supcrio- rem sensum breviter, interim re commendata redit, hoc enim ideo dicit quia licebat illi ab his sumptus accipere. Sed quoniam sciebat pseudoapostolos oc- rasionem qujerere accipiendi, noluit ab his accipcrc, iie causa ventris vigor Evangelicse veritatis torpc- Rcret : si enim ab his acciperet, quos in tantis vitiis arguebat, auctoritatem magLsterii concessam sibi ad nos a Domino inclinabat; non enim potest con- .<tanter argui, a quo accipitur, maxime cum idco promptas ad dandum sit, ut sibi humiliet prasposi-

tamcn videtur proptcr libertatem concessi arbitrii dixisse Ajiostolum : Omnia mihHicent,sed non omnia expediunl, utliccat fornicari, non tamcn cxpediat.Sed quomodo licet quod prohibetur ? aut ccrtc si omnia licent, nihil potcst dici illicitum, sed licet, non ta- men expedit. Ha^c susurrant potius quam asscrunt aut immcmorcs, aut ncgligcntes. Dicit enim Joanncs Baptista ad Hcrodem : Non licct tibi habere uxorem frairis tui [Marc. vi). Sed fort(» Joanncs cxpers fuit humani cloquii, inspiratus in utcro, quiasi hoc est, debuit diccre : Licet tibi, sed non expedit. Sed et

B. RA6ANI MAURI ARGHIEP MCXIUKT. Ot>l!RUM J^AMB Itt.

60

]>Q0UiHis fiiiDiliter Biulieri Ohanaii^ffi ait : Non liat k^vidBhH omiie quod tideHt, tbri^ Hi^tli ei ditinll

(ueip^€panem (Uiorum£tmitkt*ecanibus(MaUh . \\), ei itenim dictt Dominos Judieis : Non (^gistis quid fedt David, cum csurirct, quonutdii itUracit in da- nium Dei, et panes propQsitioHi4S accepit ? qw^ nan tidneijat, ^tc. ()iaUh . jur) . Oauie ergo quod i^rohibetur non Uceij et omn^ quod aon licet proiul>otur : sed fljj^iiflndo iiit6n\ ni^^atc aiiqua causa li£4st, sed 0on eKpedit. Nescitis quia corpora vcstra mcmhra Ghristi swit ? Corpora nofitra membraCliristi 6uat, $ed ia aovum homiaem qui socuadum Deum creatus QSi^ (^MM^ ip&e aist caput Ecclesiae : Tollens ergo mem'- bra Christi faciam znsmbra meretriins ? Absit .Absii. ajt, quixi m&^^irki adUserentia memb<'adesiauat esse membra Clu*isti. An ncsdtis quia qui adhxret mcre-

Scriptura {iTDniittit, BatiabltHl* in bonis desideriulfl ejus, bonisimmutabiliUidf if)sa trinitate Dcosuo, Ctt- jus ima^est, ct ne uspiam deiace}is tioleiur, eHtin abbcoodito vultus ejua tanta ubertaite ^u^ imfl^i^, ut eiutt uuiiquam peccare deiectet.

Fugiie. fornic^itionem, (Amb.) Recte ftigiendani uiOiiet foroicationem per quam iilii Dei AunC filii 4lia)>oii. Omnt peceatum quodcujujue feoerit hom/n eiiru oorpus esl, quiauiem fornicatur in carpm suum peccat. Ostendit gravissimum esse peGcaiura, quia ex hoc omae deperit corpus, in caeteds autem peo- catis portio perit, non totum, totum eaim corpus vir est et mulicr, quia portio viri est muiier. Quicumqae enijn ajiud peccatum admiserit extra se peccat;

trid unum corpus fit ? Hoc dicit, quia qui coutami- B ibimicarius vero iu carnem suam peccat. kge «i I»-

nationi sc admi^^cei, ununi fit ciiin eo, rui i»c adiai- scet. Fomicatio enim ambos unum facit ut quouaodo ia oa^a, sic ei iu macuia umim sint. Erunt, in- quit, duo in carne una. ManiCestum est, ut quia nwiier de vij*o est, ambo ia carne uaa sint. Qui autem adJiJcret Domino unu^ spiritus esl. (Aug.) Quo- oiam in bene ageatibus spii^itus Dei cst, communis cum Deo homiaibus. Cum sic dicitur unum, ut noa addatur quid uaum, et piura uaum dicuntur eadem aatura, atque cssentia non dissideus neque dissen- tieos signiilcatur ; cum vcro ariditur quid unum, potest aliquid signiiicari cx pluribm» uuum factum, quamvis diversis natura, sicut aoima et corpus non i$aat utique unum : quid enim tan^ diveimim nisi

queo vitam iiniat, uut ferro se trucidet, Bon in cor- pus Kuum videUir peccare ? noa ia corpua auum peccat, st^l in aaimam, cui vim facit. Fomicari aii- tem Gorporaie delictum est, quod et corpus contin- git et aiiiinam, oon eoim sine desiderio camis, qula hai>et et «'aro propiiuni ujotum, aaiaia ooncup&acit, utpeccetincarnem, quamvis sine animaoihii poss&t. Per id ei^o quod ia cai*nem qua»ex se est peccat (ad origiaemeuim retulit),incorpus suumdicttur peocare ut desinat a fornicatione quasi sibi parceas. Nov»- tiano taiuen iuc qui ibraicatur, non iu corpns suum videtur |)eccare, sed in Christi, aliter eoim ]wc pronuntiat, ut etiam iilum qui fomicatur in Spiritum saactum dicat peceare, propter cauBam

addatur aut su);inteUigatur quid unum, id est uuus C qmi scissus est ab Eoclesia. Uoc nulia ratiooB astrui

homo aut unum animal. lude Apostolus,^{//a(//i2rel faeretrid^ inquit, unum corpus esl^ aioii dixit unum supt, aut unum est, aed addidit corpus^ tanquam ex duobus diversis masculino et femino iinum corpus adjectiojie composituni, ct qui adJiwrct. inquit, Do- mino, unus spiritus cst. Xon dixit qui adha^ivt Do- mino unum est, aut unum sunt, sed addidit spiritus. Piversum enim natura spiritus hominis et spiritus Dei : sed inlia^rendo fit unus spiritus ex diversis duobus. Ita ut sine humano spiritu, beatus sit Dei spiritus atque perfectus, bcaius auteni hominis spi- rjtus non nisi cuiu Deo. Quainobrem sive ita dicatur, Deus de Deo, ut et singulis hoc nomen conveniat, oon tamen utambosimul duodii, sed unus Deus sit ;

potest, corpus enim Christi noa est unus, aut doo Clu^ifitiani sed omoes singuli auiem membra sunt : quomodo eiigo qui fornicatur in Christi corpus pe^- cat, cum oon omnes coiitamiiifet ? quod si ita esset ut Novatiano videtai*, caetera omnia pecci^ extra J)cum esseot, ei soia fornicatione poccalum esset in Deum ; etiam qui vadit ad idola, qon peccat in Deum, nec qui negat ia persecutiontt, quia omne pacca^ tum quodcumque fecerit iiomo, extra oorpus Christi est, sicut illi videtur. 6i autein et iioc aiiter voluerit pronuntiare, utnt^^etaliquid exti^acorpusCiu-isti esse peccatum, co|jretur dicere, quia omnis quicumque quodcumque peccat fecerit, in Deum peccat, et ia Spiritum sanctum, ut et fur et perjums, et inendax

ita enim sibi cohierent, quod etiam in distantibus D in Spiritum sanctum peccare dicatiir ; et quomodo

diversisque substantiis fieri Apostoius testis est. Nam et soigs Dominus spiritus est, et .solus honiinis spi- ritus, utique spiritus est, tamensi adha>rat Domino, unus spiritus est : quanto magis ibi, ubi est omnino inseparabili:^ atque oiterna connexio ? Sic ordinata est mens naturarum ordine, non locomm, ut supra i]\aju non sit ni^i Deus. Denique cum illi penitus adhasserit, unus erit spiritus, cui rei attestatur Apostoius dicens : Qui autem adhseret Domino^ unus spiritus est. Accedente quidoin ista ad (lailicipatio- pem natura; veritatis beatitudinis illius, non tainen cresc^nte illo in natura veritatis beatitudine sua. In iUs^ itoqu^ natura oui £eiiciter ^a^serit i|omut«bile

est iliud quod ait Dominus : Quia omnia peccata el blasphemiap rtmittentur hcminibus ; quiautem peccor verit in Spiritum sanctum, non reinitletur ei, neque hic, ncque in futuro (Malth. xji). Apparet utique ex- ceptis ca^teris pcccatis aliud essc peccatum, quam peccatum dicitur in Spiritum sanctum. Quibusdam iterum videtur quia qui fornicatur, ideo in corpus suum dicitur peccare, quia Gcclesia) membmm est, et so contaminans, in £cdesiain peccat, cujus mem- brum est. Qui ergo Ecclesiee membmm est, di- cendum est illi, cum fornicatur, quia non sibi, sed in Ecciesiam peccat. Porro autoin dicit Apostolus, quia qui fomisatur, per id quod ia portionsm suam

6i

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. X. — IN EPIST. I AD OOR.

§f

(Minquit in oorpus suum pecoat. (Aug.) An nescitis, A ut cffiteriB puriorefi viderentar. ^peniendM doeelMHit,

inqoit, quoniam qui adhrret meretrici, unum corpus

fstf Erttnt enim, inquit, iluo in earneuna, Nunquid

hoc p08set dici de aliitf. atque aliis quibusque fa-

anoiibus hominum ? iiberum est enim animo hn-

oiaiio in aliis qnibusque sceieiibus ct ununi aliquod

dOTQm operari. et eo ipeo teinpore aiibi cogitatione

distandi, quod in fomicationi>i ipf»o opere ac tempoi-e

uonlicetanimo mi aiiquid aliud cofntandum liberum

ane. sic enim totus homo absori)etur ab ipso, et in

ipso corpore, ut jam dici non possit ipsc nnimus suus

em. sed simui totus homo dici possit quod caro sit.

0t spiritas vadens et non rediens. Sic ergo possumus

iiteiiigere^^tfui omne peccatu /n quod cum fecerit homo

estra corpus est, qui autem fornicatur in corpus

hfec )>er Epistolam ub Apostolo requirebant : quia enim non obtcctalMintur hac sentontia, preterraissiR c«et4(ii8, hoc solum n^quirunt. quibuH tamen respon* dit : lionum est quitUm mulierem mn contin^ere, quanquani non ilii istud simplicitt^r assenuit. Tamen propter foniicatione n , hoc euf, !ie quid cr»ntra le- geni udniittatur cuiii quando quod lex non |Mrohi- bet vitntur. Vnusqvisque suam uxorem fusbeat, e1 unoifurque suum x^irum habeat, iGreg.) Pautm oum quosdam in Ecciesia incontinentes aspLceret, eonce»- sit miniina, ut inajora devitarentur, proptor fbfoi- cationeni enim unusquisque suam uxorem faafaeat, et quin tunc solura conjuges in admixtione sine culpa sunt, cum non pro explonda libidine, sed pro susd-

proprium peccat, ut viduatur Apostolus in tantum U pienda prolu inisceutur, ut hoc etiam quod coaces-

eiaggerare voluisse fornicationis malum, ut in com* ptratione hujus caitera extra corpus habendu CHse dixerit^ qusecnnque peccata, et solo hoc tantuui- modo fomicationis malo in corpus proprium peccure dixerit, qula a majore iibidinis ardoi*o, quo superior Miiius est. toiuptos ipsius corporis tenct servum efficitque captivum. An nescitis quia oorpora vestra tempium cst Spiritus sancti quem hahetis a Deo ? {Ambr.) Superius tenipiuni Dei dixit, hic tempium Spiritoa sancti, quia in substantia lioc est Spiritus qood DeuB, boc idcirco dixit ut corpora nostra in- oootaminata senremus, ut possit illic Spiritus san- ctos habitare. Et non estis vestri, empti cniin e-stis pretio. Manifestum est, qui emptus est, non est sui

somt sine culpa. quainvis minore. uon eest mon. straret, iilico iidiumiU lioc aulcm dico seeundumitk^ dulgentiam, non secuiuiumimperium :nonenamest sine vitio, quod ignosciUir, etnon priecipitur. Pccca- tum profccto vidit. quod posse iuduigeri prsvidit, seri cum in dubiis lonstringimur, utiiiter minimia subdimur, ne inmagnissiiieveniapeccemu6</i»t^r.) Solent enim qui conipendium qu{cnint errare; quomodo enim iieri possit, ut hi se ub uxoribus suis ubstiuerent, quos in tantis vitiis reperit? ideo ergo non f^ermittit ne a licitis se abstinentcs incon- ceHSH pr%sumerent, sicut faciunt ManicluBi : Ul uxori vir debitum reddat, similiter autcm et vrorviro. lnvi(»mi sibi sulijLci illon in har causa, ut quia ummi

arfoitrii, sed ejus a quo emptus est, ut non suain, ^ corpus sunt, una illofum sit et voiuntas m isge na-

sed illius fadat voluntateni, et quia care empti su- mus. propensius Domino nostio senirc debemus no ofTensus, a qua iios redemit morti nos reddat : quam enim charissimo pretio nos emit, ut sangiii- nem suom daret pro nobis ? Clarificaie vt port ite fiemtH in corpnre vestro, Hoc ost, darilicare et por- tire Deum in corpore, ut secundim iegem ejus aiu^ butemo», per legem enim suam ipsc Yidetur in nobis. IVirtarp Ueum tomen hoc ^t^ imaginem Dei jn rc- biis beo« geatin ostendere. iAug.) Dmo sunt peccal4 •rtduoguaera peccatorom, ujtenim in JJoum homo pmait, autin liominem: peccatur autem in Di'UiM etiam corrump«mdo et templum ejas in te, ntWmnx Deus redemit tu sanguine Filii sui, quunquaiu et an-

turie. Mitlier .sui corporis potestatem non habet, sed vir : simHiter et lirsuicorporis potestalem non habet. seil mulier. i^Ioc dicit, quod nequc viro, neque rau- lieri liceat corpus suum alii tradere ; invicem enim Bilii di^bilores sunt in h:ic causa ne peccandi dureUir oc('asio. Nolitr fraudare invicem. Hoc dicit ut con- veniat illisinre uxoria, uc disscnsio geneivt forni- cationem. Xisi ej; consensu ad tempus. Id est, a con- dicto abstineant se propter gratiarum actiones. Ut vaceiis orationi. Qunnquum cnim sine intermissione orundum sit (inediUitio cniia huic omni die jfacienda est), tamen ut onitioni iiiFistatitn buic rei vucumiMm prd.^cepit, int4^rpositis temiioribMs ud Dominum pro- inerenduiii : ut enim miseroatur, mumliu^exorandus

tequam redimereris eujus eras, nisi ejus qui condi-^^est, quauivis mund.'i sint conjugiu, tauicn ctiam a

dit omnia ? pecuiariter quodammodQ te habare vo- Ittit redemptum sanguine Fiiiisui. Nonestis, imiuit, vrstri, empti enim estis prctio magno, glon/kate ct p^rtate Dominum in corpore vestro. £i)^o il|e a quo iwkmptns #B, effecit te domum suara ; nunquid ia ^m everti domum tuam ? sic ^ec Deus sua<nj ho<; est, tci(wuni ; si tibi non parcis, propter te ipsuni pai'ce Ubi. veA proptei' Deum, qui te fecit tetnpium suum, Templum enun l/ei sanrium est quod estis vos. El (p/itctnplum JDei violaverit disperdet itlum peus. — De kis autem qu^ scripsistis mihi, bonum est tiomini mjslierenn 9um tan^fen^, iAmifr.) P^vis sensibus pseu-

licitis abstinendum <^st. ut facilius ad eilectum dedu- cutur oratio, nam (^t in lege sanctitic^ri voitiutes, inter caUera etiam i^b uvis passis jussn Domioi t^ia- perabaut, ut tiei*cnt s^ctiores, cum enim quis aihm non concessa contingit, ostenriit a^ velle fpuid precn- tur aa:ii)ere. Et llerum rcvertimini ad idipsum.Quo- niaiu (onsilium dat conjugiis [>06t dies oratix>nis ad usuin uuturalem reverti deJ^ere. Xc vos Untel Satanas propter intemperantiam vesiranh Interpositis diisbuy abstinendum inonet ne occiisio detur diabolo, sicutdi- citPetrusapostolus : « bjcoi diabolus, ut leo rugieMs, circuit quairens quem dfvoret . » Si enim causa iiliorum

crimi^d^r^t» ducitur v^wr, non multttm tamyn? ^m»-

63

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUxVT. OPERUM PARS IIL

G4

cessuin videtur ad idipsum usums quid et dies festijA tium, velcerte quasi in montesunt qui ctiam camali

et dies processionis, et ipsa ratio conceptus etpaitus juxta legem cessari temporibus his deberc deraon- strant. ^or autmn dico sccundnm indulgcnliam,non secundum iinpevium. Manifostum est ideo hoc illum dare consilium, ut fornicationem excludat, non ut ad moliorem vitam tendcntibusiterclaudat. (Aug.)QwB sint autem levia^ qua^ gravia peccatii non humano sod divino sunt pcnsanda judicio. Videmus enim qujpdam ab ipsis quoque apostolis ignoscendo fuis.se concessa, qualo illud cst quod venei*abilis Paulus conjugibus ait : Nolite inviccm fraudarc nisi cx con" sensu ad tcmpus ul vacetis orationi.Et^ ad idipsum iterum rcrertimiJii, nc vos fentet Satanas propter in- hmpera?itiam resiram, qnod putari posset non Cssc

copula3 inhaeivnt, sed tamen extra susctpienda; pro- lis admixtionera debitam nulla carnis voluptate sol- vuntui'. In montc quippe stare quid est, nisi fru- ctum propaginis in carne non quajrere : in monte stare est carni carnaliter non adhaerere. Sed quia multi sunt qui scelera quidem camis deserant, nec tamen in conjugio positi usus solummodo debiti jura conson ent, exit quidem Loth Sodoinftm, sed tanicn mox ad montana non pervenit, cwn jam dainnabiiis vita relinquitur, sed adhuc celsitudo conjugalis con- tinentia; subtiliter non tenetur. Est vero in medium Segor civitas qu» fugientem salvet infirmum, quia videlicet cum sibi per incontinentiam miscentur conjuges, et lapsus sccierum fugiunt et tamen vema

peccatum misceri scilicet conjugi non filiorura pro- B salventur, quasi panam quippe civitatem inveniunt

creandonimcausa,quodbonum estnuptiale, scdcar- nalis etiam vohiptatis ut fornicationis sivc adulterii, sive cujusqnam alterius immunditia^ moiliferum ma- lum, quod turpe est etiam dicere, quo potest tentare Satima, libidopertrahere, incontinentium devitet in- firmitas. Posset ergo, ut dixi, hoc putari non essc pec- catum^ nisi addidisset : « Hoc autem dico secundum veniam, non secundum imperium. » Quisautem jam neget esse peccatum,f nmdari veniam facientibus apo- stolica auctoritat(i fateatur (6rp(/.)? Admonendi sunt eonjuges, utsuscipienda} prolis se meminerint causa conjunctos, et cum hnmoderat«admixtionisen-ien- tes propagationis aiticulum inusumtransferuntvo- luptatis, perpendant, quod licet extra non exeant,

in qua ab ignibus defendantur. Qnia conjugalis hacc vita non quidem in virtutibus mira est, sed tamen asuppiiciissecura. Unde idem Lotli ad angelum di- cit : Est civitas hxc juxta^ ad quam possum fwjere parva, et salvabor in ea : nunquid non modica est et virit in ea anima mca Y Juxta igitur dicitui*. et tar men ad salutem tuta perhibetur, quia conjug:2lis vita nec a mundo longe est divisa, nec tamen a gaudio^ saliitis aliena. Sed tunc in actionc hanc vitiim suam conjuge» quasi in parva civitate custodiunt, quando pro se assiduis deprecationibus intcrcedunt. Unde et recte per angelum ad eumdeni Loth dicitur : Ecce etiam in hoc suscepi pjrces tuasut Jion subvertam ur^ hem pro qua locutus es, quia videlicet cum Deo de-

tamen in ipso conjugio conjugii jura transcendant. ^ precatio funditur, ncquaquam talis conjugum vita

Unde necesse cst ut crebris ex orationibus deleant quod pulchram copulup s])cciem admixtis voluptnti- bus fcedant. Hinc est enim, quod peritus medicime co'Iestis Apostolus non tam sanosinstituit quam in- firmis medieamenta monstravit dicens.

CAPUT VII.

Instruitemqui suni in mairimonio,et majus bonum doc^t esse in virginali statu vivere,

De quibus scripsistis mihi : Uonum est homini

mulicrcm non tangcre. Propter fornicalioncs autem

unusquisque suam u.vorem haheat, et unaqmvque

.mum virum haheat. Qui enimj fornicationis metu

permisit profecto non stantibus prajceptum coii-

tulit, sed ne fortasse in terram ruerent lectuni

damnetur; de qua deprecatione quoque Paulus ad- monet dicens : XoUte fraudnrc inviccm, nisi forte e.r consensu ad tempus, ut vacctis orationi,

Volo auiem omnes homines esse sicut meipsum iAmhr.) Quantumergo ad benevolum et sollicitum magistrum pertinet omnes tales lieri posse volebat esse, sicut seipsum, qualis autem ipse erat mox in subjectis ostendit. Scdunusquisquepropriumdanum habct a Deo, alius quidem sic, alius verosic. Uoce^t unusquisque juxta votum suuin donum Dei habet, ut, si velit, ipsius nutu Dei possibilitatem consequatur : ideo non debet quis constringi ne a licito prohibitus, illicita admittat, sed ipsc sibi eligat quid sequatur : Didi autem non nuptis et viduis, bonum cst ilJis si

cadentibus ostendit. Unde adhuc infirinantibus mi}- sicpermaneant sicut et cqo. Non diccret bonum est

dit: Uxorivirdebitum reddai , simHiter autemet u.Tor viro. Quibus dum in magna honestate conjngii aliquid de voluptatclargiretur adjunxit, « hoc autem dico secundum indulgentiam, non secundum impe- riuin, »culpaquippc esse invenitur quod indulgeri perhibetuv. Scd quaj tanto citius relaxetur, quanto non per hanc illicitum quid agitur, sed hoc qnod est licitum sub moderamine non tenetur. Quod bene Loth in semetipso exprimit {Gen. xix), quia arden- tem Sodomam ftigit, sed tamen Segor inveniens ne- quaquam raox montana conscendit ; ardentem quippe Sodomam fugere est illicita carnis incendia decli- nare ; altitudo vero est montium munditia continen-

innuptis, ut sint sicut et ego, si non esset integer in corpore, nec diceret : « Omncs homines volebam esse sicut meipsum : » si eniin habuit uxorem ct hoc dixit, virginesesse noluit. Sed absit, sic enim a pueritia Spiritu fervebat, ut hujus rei studium non haberet, quippe cnmjuvenculus anticipatus sit a gi*atia Dei. Postquam dixit unumquemque propriimi donum liabere aDeo, ostendit in qua re melius est esse pro- pensiorem, quia in eo adjuvatur quis, quod videtur aviditate raentis appetcre. Quodsi se non continent, nubant : melius est enim nubere quamuri (Cass.\ . Ko- tandum quod fornicationisgenera sunttria. Primum quod per conjunctionem sexus utriusque perfici.

(^

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. X. - IN EPIST. I AD COR.

66

tur.Secundum quod absquefcmincotantum^proquo Apermittitur mulieri ut nubat si virum suum causn

Herpatriarchac Juda} filius.aDomino pereussus lep^i-

mnGirn. xxxvfii), quod in Scriptui-is sanctis immun-

ditia nuncupatui\ super quo Apostoius : Dico enim in-

nuptiset vtduis : Bonum cst iltis si sicpermanserint siC'

tit et ego. Quod si non continent. nubant : meiius

tnim est nubcrc quam uri. Tertium quod animo ac

niente concipitur, de quo Dominus in Evangelio :

Qui viderii mulierem ad concupiscendum eam, jam

machatus cst eam in corde suo (Matth, v). Qujc tria

genera beatus Apostolus pari modo exstinguendapro-

nontiat. .Vf>r/ i/ica/f, inquit, membra vestra^quar sunt

supcr tcrram, fornicationem, immunditiam, tibidi-

iiun, etc. (Amb.) In ista re illos vult contcndere ut se

contineant, quod si impulsu camis persoverare se vi-

fornicationis dimiserit, aut a])08tasiae, aut si impel- lente lascivia usum qua^rat uxoris, quia inferiornon omnino hiu: lege utitur quapotior. Si tamen aposta- veritvir aut usum qujorat uxoris, invertere. nec alii potest nui)ere mulier necreverti ad ilium. Et lir uxo- rem //o/w/i m ///«/. Sui)auditurautem, excepta forni- cationiscausa.etideo non subjecit, sicutde muliere dicens. Quod si discesserit manen^ sic, quia viro li- cet ducere uxorem, si dimiserit uxorem peccantem,' quia non ita lege constringitur sicut mulier. Caput enim mulieris vir est. ^.-ii/,7.yDominusergo ad illud confirmandum. nt non faciie uxor dimittatur solam causam fornicationis excepit. Cfeteras vero universas molestias, si qujc forte exstiterint, jubet pro fide con-

derint non posse, quia nec sunt promptiores in eoB jugaliet pro castitate fortitersustinore. Etina»chum

ipso ut adjuventur a Deo : illum eniin Deus adjuvat, qaem videt tota virtute contendere : nubant utique si uri tinient, fort«? enim poterunt j)ostea hoc adipisci. Digesto enini impedimento reparat se volunt^is ro- bustiore virtute : sic enim scriptum est {Matth. xis) : Qui ])otest capcre, capiat. (Aug.J Sed nonpos- 8um, inquis : non potes ? non possum suscipit re nu- tricatoria quiodain Apostoli auctoriUis, ut si se non continent nubant. Fiat aliquid unde peneniatur ad veniam, peilineat ad veniam ne iiruatur in a^temam poenam. Fiat quod licet, unde agnoscatur quod non licet. hoc indicat quod sequitur, u mallem eos iiubere quam uri. •» Conces.sit, inquit, aliquid incontinentifc, qnia malus timuit poenas setcrnas,timuit quod cxspec-

dicit etiam virum, qui eam duxerit, qua? soluta (»st a viro. Cujus rei apostolusPaulus terminum osten- dit, quiatandiu observandumdicit, quandiu vir ejus vivit. Illo autem mortuo dat nul)endi licentiam. Hanc cnim etiam ipso reguiain tenuit, et in ea non suum consilium sicut iii nonnullis monitis, sed prajceptum Domini jubentis ostendit, cum ait : Eis autem qux nuptae sunt, prxcipio, nonego, scd Dotninus, ^nulic- rem a viro 7wn disc^dere,quodsi discesscrit uiancrc innuptam.aut virosuo reconciliari, et viruxorem ne dimittat, credo simiH forma,utsi dimiserit, non du- cat aliam, aut roconcilietur uxori ; fiori enim potest ut dimittat uxorem causafornioationis quam Domi- nus cxceptam esse voluit, jam voro si nec illi nu-

tatetmanet aflulteros,etiamhocquodconjugativicti ^ bere conceditur vivo viro a quo recessit, nequehuic

concupiscentiautuntur invicem ultra necessitatem li-

beros procreandi poenam in his pro quibus quotidie

dicitur : Dimitte nobis dcbita nostra, sicut et nosdimit-

timus def}itoribus nostris (Grcg ,) Scriptum quippeest :

Meiius est nubcre quam uri. Sinc culpa scilicet a<l

conjugiura veniunt, si tamen necdum meiiora devo-

verunt, Xajii quisquis bonum inajus subire propo-

suit, bonum minus quod licuit illjcitum fecit. Scri-

ptum quippe est: Semo mittens manumsuam super

aratrum, et rcspiciens retro^ aptus est regnocoelorum

(Luc. ix>. Qui igitur foitiori studio intenderat, retro

conspicere convincitur, si derelictis bonis ampliori-

haa ad minima retorquetur. (Amb.) Non ideo dixit :

Melius nuberc quam vri, quasi bonum sit uri, idco

altei*am ducere vivauxoro quam dimisit, multo mi- nus fas est illicita cum quolib(;t stupracommitteni. Nam cvteris egn dico, non Ihnninus {Amb.) IIoc dicit, ut ostendat quid proprio orc Dominus jussit, et quid hujus auctoritati concessit, quia et per istum Dominus loquitur, ait enim : Ati expcrimcnlum qun^- ritis ejus, qui in me loquitur Christus? (Aug.) Hic primo videndum est, quibus cieteris. dicebat enim superius ox Domini persona his qui sunt in oonju- gio ; nunc vero ex sua persona cajteris dicit. Ergo fortasse his, qui non sunt in conjugio, sed non se- quitur. Ita enim subjungit: Si quis, /ratres, habet uxorem ittfidelcm et hxc conscnlit habitare cum illo, non dimittat illam . Ergo etiam nunc his dicit, (fui

nubere melius, sed consuetudinem secutus est, so-Dsunt in conjugio. Quid sibi ergo vult ([uod ait cwte-

lemus enim dicere, melius est lucrum facere, quam damnum. Uri ergo estdesideriis agi vel vinci, cum fnim voluntas calori camis consentit uritur, nam (iesideria pati, et non vinci,illustris viri estet perfecti. flisautem quimatrimoniojuncti suntprxcipio, non effo,sed Dominus. Postquam innuptis et viduis locu- tus est, hos alloquitur qui matrimonio juncti sunt ore Dominico. Urorcm a viro non discederc : quodsi discesierit, manere innuptam . Hoc Apostoliconsilium est, ut si discesserit propter malam conversationem Tiri jaminnuptamanet.A ti/ viro reconciliari. Quod u continere se, inq^iit, non potest, quia pugnaiH; non vQlt coDtra carnem. viro reconcilietur. Non enim

ris, nisi quia suporius ois loquobatur, (jui sic oopu- lati sunt, ut ainbo in fide Christi essent, caeteris vero nunc dioit, id est, eis qui sic copulati sunt ut non ambo fidoles sint. Si quis, fralrcs, uxorcm ha- bet infidclem et h,rc consentit habitarc cum illo^ non dimittat iltam.Et si qua mulicr fiabet virum infide- loii, et hic con.S('ntit fiabitare cum illa, non relin- quat virum (Amh.) Hoc dixit quia iiiter illa pri- mordia oum ambo utique essent Gentiles, fiebat ut unus ex his crederet, et quia horrebant perfidi culturam Dei, similiter et credentes con- taminationein pr<eteriti erroris, ideo prajcepit ut si contenti essent habitarc cum immutatis, con-

«7

B. RABANI mmi ARCHI£P. MOGUNT. OPERUM PAHS HI

68

ioati wmi el fideles aase eum iliis. {Aug.) Aliud est A non dehetur irreverentia eonjugii ei, qni horr^i *u-

quod jubetur, aliud quod monetur, aliud quod igno- scitur ; Jubetur muUer a viro non discedere, quod si recesserit manereinnupta, aut \irosuo reronciliari, aliter ergo non licet facere. Monotur auteui vir Bde- iis si habet uiorem iiifidelen) consentientem secum habitare, non eam dimittcre. Licet ergo et dimit- tere quia non est prteceptum Doinini ne dimittat, aed consiUum ApostoU : sicut monetur virgo non nubere,sed sinupsent consilium quidem non tencbit, sed contra praaceptum non faciet. Ignoscitur cum dicitur : Uoc autem dico wcundum veniam, non se- cundum impenum. Quapropter licet ut dimittatnr eo^jux infidelis, quamvis meiius sit non dimittere, et tamen non iicet secundum praooeptum Domini ut

ctorem conjugii : non enim ratnm est matrimo nium, quod sine Dei devotione est, no per hoc non est peccatum ei qui dimittitur propter Deum, si alti se junxerit, contumelia enim creatoris solvit jus matrinionii circa eum qui relinquitur ne accusetor alii copulatus : infidelis autem discedens et in Deum et in matrimonium peccare digrnoseitur, quia noluit sub Doi devotiono habero conjugium. Itaque non est ei fides sei*vanda conjugii, quia ideo reeessit ne audirot auctorem csse Ohristianonira Denm oonju- gii. Nam si £sdi*as dimitti fecit uxores. aut viros infidehMs, ut propitius fieret Deus, nec iratus, si alias ex genere suo acciperent: non enim ita prsf^ceptum his est, ut remissis istis alias minime ducerent,

dimittatur conjux nisi causa fornicationis. Fornicii-Bquanto magissi infidelis discesserit liberum habebit

tio est etiam ipsa infideiitiis. Quid enim tu dicis, apostole ? Certe ut vir fidelis consentientem secum habitare muiierem infideiem non dimittat. Ita, in- quit ; cum ergo hoc et Dominus pnccipiat, nc dimit- tat vir uxorem nisi causa fomicationis, quare hic diois : « £go dico, non Dominus ? v Quia acilicet idolo- latria quam sequuntur infideles, et quaelibet noxia superstitio fornicatio est. Dominus autem permisit causa fomicationis uxorem dimitti. sed quia permi- sit, non jussit, dedit iocum apostolo monendi ut qui voluerit non dimittat uxorem infidelem, quod sic fortasso possit fideiis fiQri* Sanctificaiusestenimvtr infidelis in uxore fideli, ct sanctifioata est mulier infi- delis in viro fideli. (Ambr.) Habore iilos beneficium

arbitrium, si voluerit nubere iegis sutp viro ? illod enim non debet imputari matrimonium, qood eztra decretum Doi tactum CRt, sed cnm post oognoscit et doletdereliquisse reemendatse ut veniam mereatur. Si autem ambo ci*ediderint per cognitionem Dei confirmant conjugium. In pace autem voeavit nos heus. Verum est, quia non oportet litigare cum eo qui discedit, quia odio Dei disccdit, ac per hoc n^c rlignuH liabendus ost. O^tid enim sois, mutier, si vi- rum snlvum fadas? Aut utxde scis, vir, si ustorem salvam /aciVu ? liocdicit quia forte possunt oredere. qui non horrent nomen Christi. fiisi unicuique sieut divisit Dominus. Divisit Dominos unicuique quando salvotur, hoc est, quando potest credere, et snstinet

bon99 voiuntatis ostendit, qua honot*em nominis ^ illum, et hic docet exspectandos eos, nec scandaium

Christi non hal)ent et ad tuitionem pertinethospitii, in quo signum fit cmcis, quo raors vic^ta est, san- ctidQSiiioenimeaL.ilioquinfiliivestnimnunidi essevt . Imnmndi essent fiiii eomm, si dimitteront nolcntes habitai'e secum, et aliis se copuiarent : essent enim adulteri eorum per lioc et fiiii eorum spurii, idco immundi. Credo jam provenerat ut nonnulloE} fe- minas per viros fideles, et viri per uxoi^es fideies in fidein venirent, et (luamvis non dicens nomina, exempiis tamoji hortatus est ad confirniandum coii- iuiium suum. Deinde sequitur, alioquin filii vestri immundi esscnt, nuncautem sanctisunt.Jani enim parvuli Christiani erant, qui sive auctore uno ex

do his pati debere, quia custodienda est spes illo- rum ; si eniin ipsi recesserint. dissimulandum ab his. Unumqucmquc sicut vocnvit Deits ^ta ambulet. Hoc est, ut si matrimonio junctus («st, qui credit non deserat, neque vir neque mulier, sed sic maneat sive Judffius, siveGnecus. Sicut in omnibus Eodestis doceo. Ut suiideat non se aliter his traderc quam ca)teris, ut cum c^oteros hujus fidei hoc docen audiunt, promptius assequantur, facile enim quis inclinatur si viderit socium consensisse. Circumcisus atiquis vocatus est? non adduoat prap>ftium. Hoc est quod dixit, ut ita ambulot. sicut voc^tus est. Ut Ju- da^.us factus Christianns non putet so forte indignum.

parentibus, sive utroque consentiente sanctiticati quia praoputium non habet dans gloriam pra?putio. ei*ant. Quod non fieret, si uno crcdente dissociare-^ In pr^putioquisvocatusestf twn circumcidatur. Ut

tur con^ugium etnontoieraretur iufidelitas conjugis usque ad opportunitatem credendi. Nunc autem iancii sunt, Sancti sunt, quiade conjugiis iicitis nati tunt, et quia sub Creatoris veneratione nati sunt proponsiore ex parte. Quia, sicut quidquid sub pnsdicatione idolorum fit,inmmndum C8t,et ita quid- quid sub Dei creatoris fit professione, sanctum est, Quod si infidelis discedit, disccdat, Propositiim rell- gioniscustoditprsecipiendo, ne Christiani reiinquant GOi\jugia : sed si infideiis odio Dei discedit, fideiis noD erit reus dissoiuti matrimonii : major enim causa Dei est, quam matrimonii. Non est enim fiHiter au( egror wrrHtuti tuki^ut in eiusmodi, Hoo ost,

Gentilis vocatus non a)stimet debere se circuracidi per id quod filios Abrahse pneponi audit. neo enim quia circumcisi sunt prasponuntur, sed merito Abra- hfficujus filii sunt in utroque, si credant : si quorainus pejores emnt Gentilibus. Deterius enim (uisse et non esse, quam nunquam ftiisso. Circttmcisio nihil est, et prarputium nihil est. Manifestum est quianec obest, nec pi'odest. Sed ol^ervatio mandatorum Dei, id est, fides propitium iacit Deum, si bonis operibus approl)etur. Unusquisque in ea vocatione in qua VQcatus est, in ea permaneat, hoc firmat quod supra dixit. Servus vocatus esf non sit tibi ottne, sed si poias, liber fim, magis utere. Hortalor ot bene ser-

ENARIUTIONUM IN EPP. PAULI UB. X. - IN EPIST, I AD OOR.

7«

fieitt de Dei timore carnaii donilno dignum »e fa-AtK>lutiui» ostenderet propter prxsentem nemsitatem

dat iibertate, ne audiens forte, « Sorvus vocatuH es.

Bon sit tibi cune, » negligentior esset circa bonos

actas camali» Doniini, et doctrina Chrlsti blasphe-

maretur, etnocilke Deum pix)niereretur, qui in his

terrenis bene seniens meritum sibi coUocat apud

Deom, quia dixit Dominus : ^ Qui in mininio fideUs

t8t« et in luagno erit.D — Qui enim tn bomino vocatus

itl senms, Ubertus est Domini, Ei*eptus enim a pec^

catis qus veros senos probant, Hbeilus fit. Hic

«niiD <wuiino senus est, qui impmdenter agit. sicut

•I veteribus placuit, qui omnes sapicntes liberos

appellarunt, impudentes autem omnes servos, unde

Sfidomon, Sf rvo, inquit, sapienli libcri servient (Ec-

d». x). Hic ergo qui credit et si ser^-us sit ad tem-

aitf quia optinmm est. ut iuter bonum at optimum niliil tam pr<eclarum atque utiie esse cognosceretur, quam eiit virginitas. Quia non solum apud Deum virginitatem commondatiorem docct, sed et apud vitimk pru>senteiii, dum uocessitates temporis ne- scit, quas patitur conjugatio, ct ma>rores purtus, simulque oibitates filionim iguorat. Ut ergo ad hanc airecUmdam hoiliireturf pnesentis necessitatis exitia lucrari do<;ct has, quie illam dilexerint. Ut cum non soium a))ud Deum locum meliorem habere discunt, verum ctiam in pru.\senti omni in- dustria hanc appeterent. Unum enim est quod labo- rat ut affectum carnis vincat, in cictcns onmibus libera, quiu enim caro iu origine sua est, et natura,

piM^ qaia rein focit prudentem, ut credat in Chri- Busus ejus suavis, videt, et dulcis aflcctus, idco h»c

slOBi, iibertus fit Domini. Si ergo peccata servos £iciunt,»icutChamfiliusNoepeccati et imprudentiie canaa fiictus e«t servus {Gcn ix), cum quis accipit raniiuionem peccatorum libertus eflicitur. Stm//<7<'r fttt tiber Viicaius est, serniseit Christi. Profectus est •X libero servum fieri Christi. Liber enim erat a Deo, qiHKl maximum ciimen est. Ideo amissa amara d coDtraria lit»ertate conditionem sortitus est, quuD pix>desaet,sicutdicit Dominus : ToHite juffum meum mpertw quia suave est;et onwi meum, guia leveest Uhtih, xi>. Superbiam itaciue abscidit et in unita-< tem ^it, ut neque senua pudore conditionis des|>e- edim se putet, neque iiber elatione mentis inflatus terTQ ae superponat. P^relio empti esiis, notile fieri

superare lum brevisgloria est. Vinctus es uxori?ne quxsieris sotutionem.lliac remediorum consiha sunt, dicit enim non debere quemquam absolvi ab uxore, nisi causii fornicationis ; frequenter enim suasdimit- tentes sub tegmine continentiae, alias decipiunt re- frigescente pro]K>sito, sod si melius vult vivere cum uxore Hua positus, exhortetur illam, ut sine scan- dalo prius vivat. Solutus es ab uxore? ne ([uxsieris ujorem. Ut sci<Mis boc magis I)eo acccptum, ct a necessiUite liberum non quierat uxorem \ iia tamen ut a ca}teris temperet; si quo minus, quid prodest desiderium carnis premere, hoc est, rem licitam spernere et illicitis subjacero ? Si autem acceperis u.wrem^ nonpeceasti. Non utique peccat, quiaquod

mrti homiaum. Verum est, quia tam caro pretio Q concessum est facit, si vero contempserit, moritum

mpti sumus, ut a nullo redimi potuissemus, nisi a Christo. qui omnium dives est. Qui ergo pi*etio emi- tBT, la^s servire debet, ut aliquatenus vicem red- dat emptori. A Deo ergo empti, id est, a Christo ; aeni liCKiiiiiium esi^e non debent. Servi autem iio- «inum hi sunt, qui humanissesubjiciuntsupersti- tioiitbu». Apostolus tamen iliud memorut, quod in aipite Epistohe reprehendit, eo (|uod dicerent, Eyo 9um FtkHti^ atius autem^ Etjo Ajmllo : dedit tamen wtieiiliun Christum fatendum Deum.quando aenos Christi non hominis servos appellandos ostendit. Umis^uisque frater in guo vocatus est^ in eo maneat §pud Deum. Hoc est, quod supra dixit, quod ut plenc ouBaiaeiid^t reitarat.

sibi collocat ct coronam : magnuj cnim patientiac est, lioc non contingere, quod prohibitum non est. Etsi nupscrit virtjo, nonpeecabit. Quia apud Deum ex hac causa libera cst. Tribulationes tamen carnis habebuni hujusmodi. Hoc est, et^i aperte a peccato liberi sunt, in liac tamen vita trihulationes habe- bunt, gemitus ventris, nutrimenta filiorum, victus, tegumenta, dott^s, u»gritudo, apparatus domus, uxo- ris necessitas, mariti dominatio. {Gveg.) Sed tribu- hitionem aunis liic pati possunt etiam (jui splrita- iiter vivunt; cur ergo inesse conjugibus carnis tribu- iatio quasi specialiter dicitur, quaD etiam a vitaspi- ritalium longe non est, nisi quod lii frequenter ma- joi>es tribulationes ex carne suscipiunt, qui carnis

ikvirfin%bu$autemprxeeptuml)ofmininonhabeo. Dvoluptatibus delectantur. Bene>mtom per Job dici-

Hoc ad scripta illorum respondit, sieutsupra dixit : Bs quibut uripsistis mihi, ete* Consilium autem do titmquam miw^ie^riiiam co^meutusa Domino ut sim Idtiis. Piio<.optun> se de virginibus negs^t accepisse, fm aon polerfit auctor coiyugii rem adversam MpUis imperare« ne factum suum pristinum accu- wnA. ComHium autem do, mn quod displiceat^ ne- %«ie quod adulationefaetum wt, quia ad hoc ^iatiam «Hiaecutiw e9t, ut idoneus sit in dandis consUiis sa- llltiiribiw«

Esisiimo ergQ hoc^ l^num este propter pt^^sentem sm$stitatem; quia optimum esthomini sicesse. Bo- avo 4kil m%% ^iwMim p^nsanere, et uti hoc ab-

tur : Et aniina ejus super senutijm lugebit {Job, xr\), quia quisquis in se gimdere appetit, co ipso jam in luctu est, quo a vera la;titia recessit; vera quippe Itetitia mentis ci*eator est. Dignum itaquo e«t« ut se «emper homo in mo.Tore inveniat, qui derelicto creatore in segaudium qusBrebat Ega autem vobis parci. (Amb.) Paivit quando ad toc magis provocat, quae tribulationes carnis et soliicitudines memoira- tas excludunt : potest sic videii parcere cum per- mittit, et non contradicit volentibus, quod onerosum ostendit : Hoc itaque dico, fratres^ tempus breviatum est. Hetiquum est, Breviatum tempus et reliquum dioina, imoin mundoimminereaignifik^avit; quamvis

71

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS III.

72

sciret adhuc tenipora supercssc, sed aliter scribereAaniniumattollere,uttamennunquainde8inatsumma

non debuit propter hos, qui lecturi hsec sunt tunc cum perbrevesupererittempus, nesemperdum longe esse putaretur dies judicii, aut non timeretur, aut falsum esse «ojstimaretur. iUud autem ({uod dicitur cum adhuc longc sit, imminore nmltum prolicit ; terrorem enim iucutit ad meliorem vitam ageudam hominibus. Denique hic in pra^senti quam soUiciti sunt hi, qui apud judices habent quai agant, cum actorum dies dicitur imminere 1 lloc sonat hic, quod alio in loco dicit : /7 seductores, xcd reraccs [IlCor. vi). Vt et qui habcnt uxorcs, ita sint ac si non haben- les. Quia euim nmndi fmis in proximo est, non de- bere ad generandum esse sollicitos, ueque ad usum ipsum deditos, ut propensiores et vigilantes, in divi-

formidare, ubi apte paulo post subdidit : Prxtcrit eniui figura hujus mMnrff , ac si apeite diceret, Xolite constanter nmndum diligere, quando et ipse non potest stare quem diligitis, incassum cor quasi ma- ncnti figitis, dum fugit ipse quem amatis. Et qui /lent tanquam non flentcs. (Ambr.) Scientes enim in j)roximo iinem mundi mox consolationem eoinim futuram, qui pro Dei justitia forte premuntur, hac spe inter eos consolentur se, Et qui gaudent tan- quani non yaudcntcs. In praesenti enim qui gaudent sciant mox luctum venturum, eis videlicet qui mundo gaudent, ambigentes de Dei judicio. Et qui emunt tanquam ?ionpossidcntcs, Credentes enira qui emunt parvum tempus superesse mundo, sic agunt.

nis operibus exercitati circa curam legis imminenteB ut non onuiem curam in re cito peritura impendant,

pi^ailio repugnent. Pressura? enim erunt, quales nun- quam fuerunt, et multi casuri sunt iu laqueum dia- boli. Denique nuUus nostinim vult tempore suo hwc provenire, timens pracdicatas a salvatore pressura«. Ideo sicut nobis optanms, consulamus et aliis. ut a generatione nos filioruui multomm abstineamus,plus orationi et Dei senituti subjecti, prjevidentes diem judicii, ne et nos sinms imparati, per impedi- menta necessitatis pra»sentis, et illi incurrant quod nos timenms. A licitis ergo etiam temperarc vult tideles, ut non solum innocentes, sed et gloriosi vi- deantur, concessa enim praiterire viilutis est maxi- ma?,etprohibita non desiderare non longe est. {Aug.) Beatiora saneconjugia judicjinda sunt, quie sive liliis

magis autem curam anima; sua^ gerant quem sciunt aeternam. Et qui utuntur hoc swculo, tanquam non utantur. (Greg.) Id est, ut non pi^sumant de usu hoc, qui cito peribit coriniente mundo : emit autem, sed quasi non possidens, qui et ad usum terrena prajpai*at, et tamen cauta cogitatione pra^videt quod ha3C citius relinquat ; modo quoque utitur sed quasi non utatur, qui et necessaria cuncta exterius ad vitae sutu ministerium redigit, et tamen h<ec eadem non sinit menti sua} dominari, utsubjecta foris sei*>iant, et nunquam intentionem animi ad alta tendentis frangant. Quicunque igitur tales sunt eis profecto ternma oiunia, non ad desiderium sed ad usum sunt. Qui rebus quidem necessanis utantm*, sed nihil ha-

procreatis, sive etiam ista terrena prole contempta, Q bere cum peccato cupiunt. De ipsis quoque rebus

contincntiam inter se pariconsensu servare potue- rint ; quia neque contra illud })ra?ceptum sit, (juod Dominus dimitti conjugem V(»tat : non enim dimittit, qui cum ea non carnaliter sed spiritaliter vivit, t^t illud servatur, quod per Apostolum dicitur : Heli- quumestutqui habentuxores tanquam non habentes sint. {Greg.) Itaque Christianoi*um animus conjugum et infirmus(?t lidelis,quia et plene cuncta tempora- lia despicere non valet, et tamen aiternis se conjun- gere per desiderium valet, quamvis in dilectione carnis interimjacet, superme spei refectione conva- lescit, et si habet quac mundi sunt in usu itineris, sperat quae Dei sunt in fructu per\'entionis, nec totum se ad hoc, quod agit conferat, ne ab eo quod

habitis quotidie mercedes acquirunt, et plus gau- dent bono oj^ere quam bona possessione. Prwterit vnim figura hujus mundi (Amb.) quia fmiri muii- dum dixit ostendit figuram ejus pra?terire et hunc esse fmem, id est, non substantiam ejus pra)terii*e, sedformam. (Aug.) Itaque si formamundiperibit. du- bium utique non estomniaquae in mundo sunt inter- ire. Ideo praeteritciuia quotidie senescit mundus ; per- acto quippe judicio tunc esse desinet hoc ca^lum et haec ten*a, quando incipiet esse coelum novum et teiTanova.Mutationenamque rerumnon omnimodo interitu ti*ansibit hic mundus. Unde et aposto- lus dicit : Prxterit cnim figura hujus mundi, volo vos sifie sollicitudinc cssc. Figura ergo praeterit, non

robuste sperare debuit, funditus cadat. (iuod beneDnatura : judic^itis quippe his qui scripti non suntin

ac bre\iterPaulusexi)rimit dicens: Qui habent ujro- rcs tanquum non habentcs sint, et qui fient tafujuam uou flentcs, et qui gaudcnt tanquam non gaudentes, Uxorem quippe quasi habendo non habet, qui sic per illam camali consolatione utitur, ut tamen uunquam ad prava opera a melioris intentionis re- ctitudine cjus amore flectatur. Uxorem quasi non habendo habet, qui transitoria esse cuncta conspi- ciens curam carnis ex nece^sitate tolerat, sed aBtema gaudia Spiritus ex desiderio exspectat, non flendo autem flere est, sic exteriora adversa plangere, ut tamen noverit aeternje spei consolatione gaudere, et mrsum non gaudcndo gaudere cst, sic de infimis

libro vita) et in a^tcrnum ignem missis, tunc figura hujus mundi mundanorum ignium conflagratione prajteribit, sicut factum est mundanarum aquarum inundatione diluvium. lUa iUique, ut dixi, couflagm- tione mundana elementorum corruptibilium ([ualita- tes qua3 corporibus nostris corruptibilibus congi'ue- bant, ardendo penitus interibunt : atque ipsa substan- tia eas qualitates habebit,qua3 corporibus immortali- bus mirabili mutatione conveniant. Ut scilicet mun- dus in melius innovatus apte accommodetur, homini- bus etiam carne in melius innovatis. Volo vos sine sollicitudinc essc. (Ambr.) Diminuta enim sollicitu- dine saeculi, in Dei rebus propensius vigilatur. Qui

r^

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. X. - IN EPIST. 1 AD COR.

74

^ineuxoKf c.sl, cogttat qux Domini sunt, </t/omorfo A Ucitudine occupantes, pigros se ad Dei opera agenda

plac^r/it Deo. Quomodo ^inc sollicitudine simus bsten-

dit, dicens : Qui sine uxore est, vogilat qux Domini

sunt. Aniputata enim sollicitudine rei uxoria,', quae

sola in mundo ca^teris giavior est, ad Deum prome-

rendum anirnus eruditur, si tamen hac spe animus

his molestiis se exuat, ut Deo niiigis serviat. Qui

autem cuin udoreest, sollicitus cstqux sunt mundi,

quomodo ptaceat uxori. Cura enim uxoris et filiorum

cogitatio mundi cst, nam inter catera solent aliquan-

do res puniendas admittere, ne illas offendant sicut

refert Zorobabel unus de tribus cubiculariis Ar-

taxerxis regis(/// Esdr. m). Magna enim amaritudo

est in domo uxor tristis. Divisa cst mulicr et viryo.

Divisii non utique uatura, sed actu. Quia legimus in

fecorunt, sicut dicit Jeremias propheta : Maledictus qui opcra Dciagitnegligentcr (Jcr, XLvni) ; hisuntde quibus in aiia Epistola dicit : Jlabentes speciem qui' dem veritatis, virtutem autem ejus abnegantes (11 I Tim. III). Apostolus autem his loquitur qui mira devotione obsequi desiderant ccelestibus praeceptis, ostendens et docens (juo compendio citius itur ad Deum, quia qui proptcr Deum promerendum virgo manere vult, sciens quale pra>mium possit accipere, qui a licito temperantur, ut meiior fiat, simul omnia impedimenta carnis spernit, non nescius hxc esse, quaj gressum currentis velut oneribus compedum detinent. Admonendi sunt qui ligati conjugiis non sunt, ut prajceptis coiiestibus eo rectius serviant,

Numeris, mulieres virgines appellatas (yum. xxxii.Bquo eos ad curas mundi ncquaquam jugum copulae

Alia ergo sollicitudo mulieris,aiia virginis est ; tamen cum dicitur mulier, incertum est quid significet, nisisigniiicatiosubsequatur : cumautemdiciturvir- go.manifesta locutio est. Hinc Apostoius post nmlie- rem,virginem posuit, ut nmlierem, non virginem si- gnificaret : per hoc enini voluit ostendere virginem li- beram ataediis et laboribus, quos patitur mulier viro copulata. Qux autem non est nupta, sollicita est de his qua^ Domini sunt, ut sit sancta ct corpore et spirilu. Dum enim spe ccelestium mariti et fiUorum sollicitudinem non suscipit, de Domino cogitat, quo- niam propositum Deo devotum custodiat : si tamen in corpore mundo animus terrena abjiciens coelesti- bos studeat. iVnimus est enim, qui aut sanctificat.

carnalis inclinat ut quos onus iiciti conjugii non gravat, noquaquam pondus illicitum ten*encC sollici- tudinis premat : sed tanto eos paratiores dics uiti- nms, quanto expeditiores inveniat, ne quo mcliora ageie vacantes j)ossunt, sed tamen negligunt, eo supplicia deteriora mereantur. Audiantquod Aposto- lus, cum quosdam ad coclibatus gratiam instrueret, non conjugium s})revit, sed curas mundi nascentes ex conjugio repulit, dicens : IJoc ad utititatem vc- stram dico, Jion ut laqucum vobis injiciam, sed ad id quod iio?u'stum cst provoco,ct quod facullatcm prx- bcat sine impcdimcnto J)ominum obsecrandi : excon- jugiis quippe terrenaj sollicitudines prodeunt, et id- circo Magister gentium auditores suos ad meliora

aut polluit corpus. Quidenim prodest coqius mun- ^ persuasit, ne sollicitudine ten*ena ligarentur. Quem

dumhabere,etanimam pollutam,cum merito aniniie, uut honoratur corpus aut danmatur? Sam qux nupta cst cogitat qux sunt hujus mundi, quomodo placeat viro, Lege enim maritali constricta sollicita est quomodo impleat jus mantalis officii, subdita mundanis necessitatibus : //oc autemad vestram uti- lHatem dico, non ut laqueum vobis injiciam. Sed ad id quod honestum estprovoco, et quod facultatcm prx- tieat sine impcdimento Dominum obsecrandi.Q\xo\\\m\\ quibusdam aspenim et gi'ave videtur quod utiiius aut melius est propter consuetudinem temporalis usus : ideo post rationem redditam hortatur af- fectu charitatis simpliciter hoc utilius, hoc ho- ncstius esse quod dicit, honestum est quia sanctum est, et mundum ; utile vero quia dignissimum est apud Deum, ct leve in sieculo. Quid ergo dicimus? Si \irjnnes de Deo cogitant, et junctaj viris de mundo, quaispes relinquitur nubentibus apudDeum ? Si enim ita est, dubium est de salutc eorum. Nam >idemus virgines de sseculo cogitare et matrimonio junctas Dominicis studere operibus : his virginibus non imputabitur sanctimonium a Deo, et his matri- iDoniLs erit merces apud Deum : quia cum obligati essent ten*enis nexibus, operam dederunt, ut in fiiturum aliquid immortalis praemii mererentur. lUis autem nonsolum non imputabitur virginitas,sed etpoenaesubjicientur, quisub tcgmine meliorisspei ^itam et conversationem suam mundialicuraetsol-

Pateol. GXII

D

igitur ca»Iibem curarum saicularium impedimentum priepedit; et conjugio se noquaquam subdidit, et tamen conjugii onera non evasit. Si quis autem tur- pcm sc vidcrit supcr virginem sua)n,si sit uttra puber- tatcm, ct sic oportct ficri, quod vult faciat, non peccat sinubat. Propter quod superius virginitatem tenen- dam et contincntiam, reddita ratione, hortatus est, ita ut pene ad comparationem earum conjugia inu- tilia et abjicienda videantur ; nunc ne nuptias negarc putaretur,non j)eccare virginem sinubat,ostendit,sed rem maximi laborisaggredietquaeapud Deumprae- mium non habeat, sicut non habet poenam : Christia- nos enim vult per omnia esse meliores. Si ergo aliqua in desiderio nuptiarum est, jam matura ad usum me- lius essc ut secundum concessain legein publice nubat, quain occulte ista turpiter agat et erubescatur in illa. Qui autcm statuit in cordc suo non habcns necessita- tem,potcstatcm liabet de sua voluntate, ethocjudicabit in cordc suo, scrva^r virginem suam, bcne facit. Hoc dicit, ut qui virgincm habet cui aninms ad nuptias non est, senot illam, nec illi ingerat fomitem nup- tiarum, quam videt nubendi voluptatem [volunta- tem] non habe.re. Beneficia onim si pnestanda sunt, quanto magis minime auferenda ! Jgitur et qui matri- moniojungit virginemsuambene facit. Benefacitquia licet quod facit, et qui non jungit melius facit,quia apud Deum illi meritum collocat, et a Sccculi sollici- tudine illam liberat. Mulier atligata est lege quanto

3

75

B. RABAXI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS III.

tempore vir ejiis vivH. Haoc idcirco prosequitur ut A doceat quia mulier, etiainsi a viro fucrit ejecta, nu- bendi licentiam nonhnhGt. (Juod si dorniieritvir ejus, liberata estalege, Etiam ha;c ad supra dictasperti- nent causas, ut ostendat quam beata sit virgo, cum nulli nisi soli Deo subjecta sit : vincere enim videtur naturalem subjectionem quando quod per naturam humiliatum est erigit. Cui vult nubat, tantum in Domino., id est, quem sibi aptum putaverit, illi nu- bat, quia invit« nuptiae solent malos proventus ha- bere. « Tantum autem in Domino, » hoc est ut sine suspicione turpitudinis nubat et religionis sua? viro nubat, hoc est in Domino nubere. Beatior autem si sic pennanserit secundum meum consilium. Cumdi- cit, nubat, lege loquitur naturali, quanquam a Deo primad nuptisQsint, secundai vero permissjc sunt.Deni- B que primx nuptia} quoniam sub benedictione Dei cclebrantur, sublimantur : secmidae autem et in praesenti carent glona,concessa) autem sunt propter incontinentiam, et quia solent viduarum juniores incurrere : ac per hoc concedit secundas. Sed quia meliusut se contineat, ut dignior in futurum, consi- lium dat spiritali ratione praecipuum ut secontineat. Puto autem ct ego spiritum Dei habco, ut ratum et providum consilium suum ostendat, humilitate verbi hoc commendat alto sensu.

CAPUT VIII.

Osiendii Apostolus scientiam non valcre nisi sccun- dum charitatem sit ordinata; docet veritatem dc escis idolis immolatis, arguitque scandalizantium temeritatem . C

De his autem. qux idolis immolantur, scimus quia omnes scientiam habemus. (Amb.) Nunc de scientia locuturus est, et quae sit scientia non statim dicit, sed in subjectis ostendit, dicens, quia nihil est idolum. Scientia inflat. Manifestum est, habentem sciontiam in co ipso gloriari, si non foris, (^uia j^rudens ost, vel apud se,genus enini hoc est scienti;e ut gloriotur in sese, ideo inflat. Charitas vero xdiflcai. {Aug.) Quod rectc aliter non intolligitur, nisi scientiam tunc prodesse si ei charitjis incst, sine hac autem inflaro, id est, in superbia inanissimae quasi ventositatis extollere. (ylm6.)Itaque tunc scientia magna est, et sibi utilis,si charitate humilietur,ut amplius crescat : temperatur enim a dilectione, ut non satis mera sit et inebriet scientem ut se extollat. Sicut cnim vinum non temperatum admixtione aquae mentem alienat, ita et scientia superbum facit, nisi fuerit temperata,omniaenim sola insuavia sunt et nociva, quia nec panissolusbene editur nec reliqui cibi sine admixtione grati sunt, sednocui. Ideo charitas adi- ficat, ipsa charitas, licet uno vocabulo appoiletur, multis tamen consistit, sine patientia enim non potest, neque sine humilitate, neque sino cordis simplicitate ; hi ergo inflati erant per scientiam, quia nihil est idolum, qui contra salutem fratrum impe- ritorum carnes sacrificatorum edebant,scientes licere camem edere, et quia nihil est idolum, ideo non contaminari edentem : hi scandalum fratribus ei-ant,

charitatem pne oculis non habentes, quia plus erat carnem contemnere, <iuam fratri scandalum facere ; scientia enim illorum destruebatanimos imperitorum fratrum putantium esse illic aj)ud idolum aliquam gratiani, quando peritioros fratres interesse illic, et non horrere videbant. Ideo ait : Charitas ;edificat, ut saluti fratruui studentes scientiae illic legibus non uteretur, ne illis scandalum facerent (Greg.). Cum ergocharitas iedificando nos origit, scientia inflando peneilit, plcrumque se hypocrita* mira abstinentia aflligunt, omne robur corporis attei-unt, et quasi carnis vitam funditus in came viventes extinguunt, sicque per abstinentiam morti appropiant, ut pene quotidie morientes vivant, sed ad haec humanos oculos quajrunt, admirationisgloriam expetunt, Ve- ritate attestante, quje ait : Exterminant facies suas nt apparea7it liominibus jejunantes {Matt. vj).

Quodsiquis existimatse scire aliquid, nondum co- gnovitquemadmodumoporteat eumscire{Pimh.). Eos ipsos qui in scientia gloriantur ostendit non ita cogno- visso sicut cognoscondum est. Dum enim charitatem, quai materomnium bonorum est, non sectantur, non sciuntsicutoportet: ut ergo scientia fructum habere possit, charitati se debet subjicere. Si quisveroditigit Dcum, hic cognitus est ab co. Hic diligit Deum, qui charitatis causa scientiam mitigat, ut prosit fratri pro quoChristus mortuusest. De cibis igitur simula- cris immolatorum nunc causam ipsam pertractat, ut ostendat per rationem scientiam non solum non proficero, charitate contempta, sed et obesse. Scimus quia nihil est simulacrum, et quia nemo Deus nisi unus, vorum ost : apud Christianos enim unus est Deuh, licet sint qui dicanturdii et dominisivc incctlo, sivc in terra.X paganis enim sol ot luna, et ca?tera sidora dii ccplestos dicuntur. In terra Apollinem, i-Esculapiuni, Herculem, Minervam, deos dicunt et doininos. Sobis tamen unns IkusPater.csquo omnia cl no.s in ///o.Onmiaenim ex illoqua^qua} sunt, ubi- cun(|ue sunt; cum autem dixit : Et nos in i7/o, dis- crevit nos a caitoris qui cum ex illo sint, non tamen sunt in illo dum adhuc non credxxni.EtunusDominus Jcsus pcr qucm omnia, et nos pcr ipsum, Omnia enim ex Patre, sed per Filium creata sunt, sed cum dicit, w et nos per ipsum, »> per quoni creati fueramus, significat in Dei cognitione, quia facti per ipsum cum cajtcris, per stuporem mentis et igno- rantiae nos per ipsum agnovimus mysterium unius Dei ; unum crgo Deum patrem dixit ct unum Do- minum Jesum Filium ejus, ut quia Deus non po- test non esse Dominus , similiter et Dominus intelligatur csse Deus, unum esse Deum et Domi- num demonstraret, modum unius principii con- servando. Sed non4n omnibus cst scientia. Id est. non omnes norunt credentes mysterium Dei unius, ideo quidam putant ex his qui credunt aliquid nu- minis in simulacris. Aliqui autem adhuc scientia simulacri (juasi simulacro iynmolatum manducant. De plebe enim aliqui cum vcneratione adhuc simu- lacri manducabant dc sacrificatis, quasi aliqua

n

ENARRATIONUM IN EPP. PAULI LIB. X. — IN EPIST. I AD COR

78

esset illic divinitas. Et conscientia illorum cum sitA infinna coinquinatnr, Maculatur conscientia si in- firma est circa Deum. Esca autem tios non com- inendat Deo. Verum est, quia non ideo Deo place- bimus si omnia ederimus, aut offendemus si aliqua contempserimus, ncque cnim si ederimus, abunda- himus, ncque si non ederimus, deei'it nobis. Con- tempta enim sacrificiorum esca, non utique deerit quod edatur : si autem sumpta fuerit, nou abun- dabit, ita ut nihil requiratur, ac perhoc abjicienda, qaia neque sine ilia non vivitur et scandalum fra- tribas est. Videte tamen ne forte licentia vestra offensio fiat infirmis. Hoc est ne quia licere vobis edere camem de sacrificio dicitis, per id quod nihil psse idolum scitis, ofiensionem generetis fratribus,

CAPUT IX.

Inducit Apostolus Corinthios ad virtutis perfectionem sui exemplo, atque currentium in stadio.

Non sum apostolus ? non liber ? nonne Jesum Do- minum nostrum vidi ? (Amb.) Cum negare videtur confirmat : iratus enim loquitur. Apostolum enim se probat, quiamissusestad gentes, dicente Domino ad eum : Ego adgentes miltam te {Act. xxu) ; liberum autem se ostendit, quia nulLius aliquid concupivit. neque in adulatione docuit : Jesum autem Dominum nostrum vidit, dum oraret in templo Hierosoiymis Nonne opus meum vos estis in Domino ? Ideo opus ejus sunt, quia ipse iilos plantavit in Domino, per annum et sex menses evangeiizans eis verbum Do- mini (ict. xviii). El si aliis non sum apostolus, ve-

qui nesciunt adhuc quia nihil est idolum. Si enim ^ rumtameii vobis sum. QuiaJudieis credentibus etni-

quis viderit eum qui habet scientiam in idolio recum- bentem, 7ionne conscicntia ejus, cum sit infirmaxdi- fieabitur ad manducandum de simulacris? Hoc ideo dixit quia videns quis fratrem peritum in idolio in- vitatum. recumbentem edere carnes sacrificiorum, putat csse iilic aliquid gratias, et incipiet ipse cdere cames sacrificiorum. non illa conscientia, qua ille peritiae causa, sciens nihil esse idolum, sed esse il- lic putat numen, quando fratrem peritum vidit illic edere. nec horrere. Et peribit qui infirmus est in tua sdentia frater^pro quo Christus mortuus est. Peribit infirmns si cdat contra unius Dei fidem de sacrifi- catis, qu£, quod quidem quasi irascentis verba suut, et ostendentis quid mali possit parere scientia, si

hilominus legcm servantibus apostolus esse negaba- tur. Jam enim circumcidi non debere docebat, ne- que sabbatuni custodiri, caeteris autem Apostolis propter scandalum ab hacrc dissimulantibus, hic ali- ter videbatur docere. Ideo apostolus ab his ne- gabatur, his enim erat apostolus qui viderant in eo virtutisinsignia. Nam signaculum apostotatus mei vos estis in Domino. Hoc enim prsKiicante, conversi sunt ab idolis ad fidem Dei unius. Mea defensio ad eos qui me interrogant hxc est. Nunc incipit agere causam quam superius praemisit dicens : Omnia mihi licent, scd ego sub nullius redigar potestate. Esca ven- tri et venter escis {Supra vi). — Mea defensio apud eos qui me interrogant hxc esi, et quae sit subjiciens

non fuerit temperata a charitate. In tua scicntia, td^dicit: Nunquid non habemus potestatem manducandi

esi. tua peritia ilium occidit, quando a te fleri vidit quod ille aliter inteliigit : et tu cris occasio mortis fTatri, quem Christus ut redimeret crucifigi se per- imyit. ac per hoc aiiquando ab scientia dissimuian- dam docet charitatis causa, quia sine dubio plus est salus fratns quam cibus, quia licet quidcm, sed non expedit : hoc erit cognovisse sicut oportet et scire. Sicautempeccantcs in fratreset percutientes conscien- tiam illorum infirtnam^in Christopeccatis. Quando eaim charitatis non semuii sunt, qua Clu^istus nos liberavit, peccant in Christo ; non in Christum, quia inCiuistumpeccare negare Ciu-istum est : in Christo autem. in haec quse sunt Clunsti, sicut et hic qui

et bibendi. Hoc et quod dixcrat: Omniamihilicent. Nuiuiuid non habemus potestatem mulierem circum- ducendi, sicut ct cxteri apostoli, et fratres Domini, et Cephas ? Ideo addidit et Cephas^ quia cum primus esset inter apostolos, non refutabat sumptus oblar tos. Cephas ipse est Simon Petrus. Mulieres enim desiderio doctrina} Dominicae et cupidae virtutum se- qucbantur apostolos, ministrantes eis et sumptus et servitia, sicut ct Salvatorem secutse sunt ministran- tes ei de facultatibus suis. Autsolus ego et Barnabas non habemus potestatem hoc operandi? IIoc est habe- mus potestateni operandi, sed nolumus; pro acci- pienditamenu operandi» ait,uthonestiusloqueretur,

snb lege est. in Icge dicitur peccarc, ita et hi, qui _ et ut hoc confirmet, exempla subjicit dicens : Quis

ftiiK /^V>m>3*^rk etivt^' ir> r^^vncf^ irka/*/>o v«A /1 i/>iinf 11 »« Dvnnfar' tYtilitntetitt et^namli^t ii¥%n*intvt9f)ti-iw nlnvttnl vsinonvn »t

sub Christo sunt, in Cluisto peccare dicuntur . Propter quodsi esca scandalizat fratrem, non cd4>m carnem in fternum, ne fratremscandalizem.lntainium charitati studendum docet, ut licita pro iUidtis hal)eantur, ne obsint fratri : quantum enim mali est per il- licita non delinquere, et per ea quae concessa sunt offcndere, ut lex servetur in licitis, in illicitis non custodiatur-^ dum inconsideratc eduntur? Lex enim .sic permisit, quse concessit, ut modus tainen intquemcustodiant: uxoremcerte licet haberc, sed 81 fomicata fuerit, abjicicnda est, ita et carnem licet edere« sed si idoiis obiata fuerit, respuenda est.

militatsuis stipendiis unquam?Quisplantat vineam et de fruclu ejus non editl Quis pascit gregem ovium, et dc lacte earum non percipit? Nunquid secundum hominem hxc loquor ? Id est, nunquid humanam scicntiam sequor ? An et lex hxc eadem non dicit. Concordare docuit supra dicta testimonia documen- tis divinis, ut ostendat non sine causa utique nolle se ab illis sumptus accipere, quando tot exempiis ostcndit et dandum et accipiondum esse. In lege enim scriptum est (Deut. xxv) : Nonalligabis os bovi trituranti. (Greg.) In bobus ergo aliquando luxurio- sorum dementia, aliquando iaboriosa fortitudo prse* dicantium, aliquando humiiitas exprimitur Israeli- tarom, quia enim bovis nemiae et per comparali<>'

79

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS III.

80

nemluxuriosoruindemcntiadesignatur^Salomonjti^Aindc vivat ubi laborat:hanc ergorationcm ipsi na-

dicat, qui cum malesuadentis mulieris petulantiam praemisset, adjunxit : S aiimqiie eam sequitur, quasi bos diustus ad victimam {Prov, vii). Rursus quiabo- vis nomine labor praedicatoris exprimitur legis verba testantur, ubi legitur : Non ohturatis os bovi tritu- ranti; ac si aperte diceret : Prsedicatorem verbi ab stipendiorum suorum perceptione non prohibeas. Rursum quia bovis nomine plebs Israelitica figui*a- tor, propheta asserit qui Redemptoris adventum denuntians dicit: Cognovit bos possessorem suum, et asinus prxsepe domini sui {Fsa. i). Per bovem scili- cet Israeliticum populum jugo legis edomitum si- gnans, per asinum vero gentilem populum indicans voluptatibus deditum et gravius brutum. Nunquid

turae et conversationi humanac decrevit : hoc tamen ad cumulum adhuc addens gravat causara, ut non leve faciat neque odiosum, quod tantis testimoniis commcndat, et non tamen sibi proficerc Milt ne li- bertatcm argucndi huniiliet. Ego autem nullo ho- rwn usus sum. Postquam multis modis ostendit iice- re accipere, sibi tamen non opus esse, obcst enim acci- pere a peccantibus, sicut supra memoravi. Non scripti autcm lixc ut ita fiant in me. Bonum est enim mihi magis mori quam utgloriam vieam quis eracuet. Gloriam suam dicit in eo, si evangelii severitasma- neat, et magis mori eligit, quam evangelii jura vio- lare, sciens hoc magis sibi proficere ad futuram sa- lutem ; debitum enim obsequium abnuit ab his sibi

de bobus cura cst Deo ? {Amb.) Interim paucis hoc B impendi, ne per hoc accipiant fiduciam delinquendi.

absolvamus. In Jona enim propheta scriptum cst : Non parcam civitati in qua habitant plus quam cen' tumvigi7itimiHiahominum,etpecora multa (7on.iv); et Psalmigraphus : Homines, inquit, etjumenta sat- vabis {Psal. xxxv), quomodo ergo Deus non curat de bobus et pecoribus? sed non curat de bobus et pe- coribus propter haec ipsa, sed propter nos, quorum causa sunt facta : ideo de nobis curat, non de illis, Autpotius utique propter nos dicit, propter nos enim scriptum est. (Per figuram enim omnia dicta ad nos transeunt) : Quoniam qui in spe arat et triturat, de- bet spei suw fructum percipere. Verum cst, quia hac spe laboratur, ut fructus capiatur. Si nos vobis spi- ritalia seminavimus, magnum est^ si vestra carnalia

Nam si evangelizem, non est mihi gratia, mcessitas enim mihi incumbit. Sicut dicit Dominus, « cum fece- ritis qu£c dico vobis, dicite servi inutilcs sumus, quae dcbuimus facerc, fecimus. » Vx cnim mihi erii si jion prxdicavero evangelium. Missus enini servus a Domino, facit etiam invitus quod sibi praeceptuni est, si quominus, astringatur plagis necesse est. De- niquc Moyses invitus missus est ad Pharaunein, et Jonas coactus est praedicare Ninivitis. Nam si volcm hoc ago, mercedemhabeo. Manifestum est, quia nemo accipit remunerationcra ejus rei quain invitus agit. Si enira voluntarius, dignus merccdc est, quia cou- sentit doraino et quod voluntate (it melius lit. St autem invitus, dispensatio mihi credita cst. Ncc hoc

metamus. Non dicit magnum, neque par esse, si ^ obscurum est, quia qui indevotus aliquid facit, non

evangelizantes regnum Dei, et ccelesti cibo ecclesiam saginantes, alimenta corporis suraercnt, ut traden- tes aBtema, consequerentur temporalia. Si alii pote- state vestra utuntur, nonne magis nos ? Si enim hi qui per evangelium Patres vestri non sunt, nec eum- dem affectum habent ci^a vos, facultatem habent accipiendi, quanto magis nos? et subauditur,,vestri apostoli, quia Bamabas apostolus erat. Sed non SU' mus usi hac potestate, sed omnia toleramus ne quod impedimentum demus evangelio Christi. T)'m occulta- tum prodidit sensum ; ostendit enim sumptus ideo se nolle cum liceret accipere, ne vigor evangelicae au- ctoritatis torpesceret. Pseudoapostoli enim peccan- tibusblandiebantur, volentesaccipere, ita ut non sibi

D

voluntate facit, sed necessitatc, quia enim potestatis suae non cst, facit invitus quod sibi praeccptum est. Qua3 ergo erit merces mea, Ut evangelium annuntians sine sumptu ponam evangelium, ut non abutar pote- state mea in evangelio. Repressa verborum jactantia gloriatur, et vult intelligi quanta dignus mercede sit, quia potestate sua non utitur in evangelio, dum respuit oblatos sumptus, ne vini pnedicationis hu- miliet: hoc cstlicere, sed non expedire, propter salu- temfratrum, ut coirigantur. Forma ergo Miltessc caeteris ut ubi vident non expedire, etiam licitis non utantur. Si quominus delicto fient rei : quod sumuut cum ad detrimentura non proficiat. {Aug.) Dicit enim Apostolus liccre sibi quidem et pcrmissura esse a

viderentur peccare illis subjecti ; sed quoniara haec Doraino, ut qui evangeliura annuntiant, de evange-

res contra evangelicara erat disciplinara, hic non vult accipere, ut libere ai^at, ne in illorura nu- mero inveniatur; ut enira regulae christianse vis raa- neretUcita, illicita fecit, quia illi per licentiara offen- debant. Nescitis guoniam qui in sacrariis operantur, desacrariovivunt, etquialtari deserviunt, altaripar- tictpantur?Jn sacrariis legem gentilium significat, in aitari vero Judasorum : sic enim decrevit Dominus per Moysen, ut de his quae oblata erant, partem Mimerent sacerdotes. Ita Dominus Jesus ordinavit eos qui evangelium annuntiant de evangelio vivere. Non etgo Deus per Moysen gentilium formam secu- tas est, «ed ipsa natiiralis ratio hoc habet, ut' quis

lio vivant, id est, de evangelio habcant ea quae huic vitae erant nccessaria. Sed tura se non esse abusum hac potestatc : eitmt enira raulti qui occasionem habcre cupiebant acquirendi ct vendendi evange- liura, quibus eam volens araputare Apostolus, raani- bus suis victum suum toleravit. Dc liis enim alia loco dicit (// Cor. xi) : ut amputem occasionem his qui quxrunt occasionem. Quanquam etiara sicut cae- teri et boni Apostoli perraissu Domini de evangelio viveret, et][non in eo victu constitueret finem evan- gelizandi, sed magis ipsius victus sui finem in evan- gelio collocaret, id est, non ideo evangelizaret, ut perveniret ad cibum, et si qua sunt alia necessaria.

8t

ENARRATIONUM IN EPP. PAUU LIB. X. - IN EPIST. I AD COR.

82

sed ideo i«ta sumeret, ut illud impleret, nenonvo-A^/t^^trY^ ianquam JutUntSy ut Judaos luerifaeerem.

lens sed necessitate evangelizaret : hocenim impro-

bat cum dicit : Nesdiis, inquit, quoniam qui in templo

ti\)eranlur^ qux de templo sunt tdunt ; qui altari deser-

xiuni, altari compartiuntur? SicetDominusordina^

it his, qui eYangeliumannuntiant,de evangclio vi-

vere.Egoautem nulliushorum usus8um,hincosten-

liit permissum esse, non jussum, alioquin contra

pneceptum Domini fecisse tenebitur. Deinde se(|ui-

tur et dicit : Non autem sic scripsi hxc^ ut ita fiant

hi me: bonum est mihi magis mori^ quam gloriam

n.eam quisquam inanem faciat^ hoc dixitquiastatue-

rat propter quosdam occasionem quierentes mani-

hiis suis victum transigere : Si enimevangelizavero,

non est mihi gloria. Id est, si evangelizavero, ut ita

Nam quasi videtursimulasse utomnibusfieretomnia, quod solent adulatores facere, sed non ita est : vir enim divinus et medicus spiritalis sciens omnium causas et vuhiera, magna industriaconfovet illoset compatitur; cum omnibusenimhominibusqusedam habens communia, factus est ergo Judaeis quasiJa- daeus, quia proptcr scandalum iliorum circumcidit Timotheum, et purificatus ascendit in templum, ne occasionem pcreuni acciperent blasphemandi. Rem ergo fecit quse jam cessare deberet, sedfecit secun- dum legem, nam et consentitillis Icgem essea Deo, et prophetas, et exindeillisostenditChristum^hunc esse, qiii promissus est, ut assensus cjus haberet effectnm.

liantin me, id est, si propterea cvangelizavero utB Hisquisuh legesunt^quasi sub lege essem,cumipse

od illa perveniam et finem evangelii in cibo, etpotu, etvestitulocavero; sed quare nonest ei gloria ? Ne- eemtas cnitn^ inquit, mihi incumbit, idest, ut ideo evangeiizem. quia unde vivam non habeo, aut ut acquiram temporarium fructum de pra^dicatione a'temorum, sic enim crit necessitas jam in cvange- lio non voluntas. Vx enim mihi erit, inquit, si non erangelizavero. Sed quomodo debct ovangelizare ? scilicet ut in ipso Evangelio et in re^no Dei ponat mercedem : ita enim potcst non coactus evangeli- lare, sed voiens. Si enim volens, inquit, hoc facio^ inercedcm habeo. Si aulem invitus, dispensatio mihi crcdita est^ id est, si coactus inopia carum rerum. qua? temporali vita; sunt neccssaria, praedico Evan-

non sim sub lege, ut eos qui sub lege sunt luerifaee- rem. Hi qui sub lege sunt Samaritaninoscuntur,Ie- gem enim solam accipiunt, id est, quinque libros Moysi.Sunt autem ex originc Persarum et Assyrio- rum, quos rex Assyriorum, sublatis filiis Israel in captivitatem, posuitadincoIcndalocaSamariae. Ideo et ignem colunt more Persarum : his ergo Apostolus. dum non negabatlegem esse aDeo, fiebat quasisub lege. Sed ex ea illis miti verbo Christum intelligen- dum tradebat, sic et Samaritana illa, quae dixit ad Dominum : Scio quiaMessias venit (Joan. iv), docta per legem. His qui sine lege sunt, quasi sin^ lege es- sem^cum sine lege non essem Dei, sed in lege essem Christi. Hoc dicit quia cum in lege Christi est, in

relium. alii per mc habebunt mercedom Evangelii, ^lege Deiest, quia quod Christi est, Dei est, et quod qui Evangelium ipsum me pncdicante diligunt : ego Dei, Christi cst, sicut dicit : Omnia mea tua sunt, et autem non habebo. quia non ipsum Evangelium di- ^ua mea (Joan.wu). Ul eos qui sine lege sunt lucri-

ligo. sed ejus pretium in illis temporalibus consti- tutnm. quod nefas est fieri, ut non tanquam filius ministret quisque Evangelium. sed tanquamservus. cui dispensatio credita est, ut tanquam alienum ero- ;iet.nihil inde ipse capiat, pncter cibaria, quac non de participatione regni. sed sustcntaculum misenc M^nitutis dantur extrinsecus. Quanquam alio loco ct dispensatorem se dicat, potest enim et senus in liliorum nnmei umadaptatus eam rem. in qua coh^e- iviHs sortom meruit fidelitcrdispensareparticipibus suis. scd nunc, ubi ait : Si autem invitus, dispen- satio riihi credita est, talem dispensatorem intel-

facerem.limn enim assentit illis, idest, gentilibus, juxtaphysicamrationem mundumfactum a Deo, et quu; in eo sunt, (^t animamesse immortalem, et ab ipso nos originem hulK^^re, ita enim in Actibus apo- stolorum ait : Et sicut quidam ex vobis dixerunt : Ipsius enim et genus sumus (Act. xvu), sic fiebat quasi sine lege, per quod subintroducebat illis Christum ipsum esse quem Deus ad judicandum mundum pi*aDeIegit, et ipsum csse per quem omnia fecit. (vlti^.) Utrisque enim debebat charitatem de corde puro, ct conscieniia bona et fide non fieta (I Tim. i), ac per hoc omnibus omnia factus est, ut

«^ • Tk " — i — — ^

ligi voluit. qui alienum dispensat unde ipsc nihil omnes lucrifaceret, non mentientis astu, sed compa-

aaipiat.

yam cum liber simexomnibus,07nniutnmeservum frci» ut plures lucrifaciatn. (Attib.) Liber ex omnibus est, cum nuUiper adulationem tradidit Evangelium, iieque cujusquam praeter salutcm aliquid concupi- ut, neque ad delicias habendas ub aliquo sumptus lai^iores mercede hypocrisis accepit. Servum au- tem sic se omnium factum dicit, dum se per hu- ifiiiitatem similem omnium mente imbecillium ex- hibuit, ut eos per patientiam firmaret ad salutem futuram, confovens animos illorum, quia aut pecca- bant. aut res divinas tardius sequebantur, ut non iuspere ferrent lenius reprehendebat. Et factus sum

tientis afiectu : id cst, non omnia mala hominum fallaciter agcndo, sed aliorum omnium malis omni- bus, tanquam si sua cssent : misericordis medid- na; diligentiam procurando. Cum itaque illa testa- menti veteris saci*amenta ctiam sibi agenda minime recusabat, non misericorditer fallebat, sed onmino non fallens, atque hoc modo a Domino Deo illa usque ad certi temporis dispensationem jussa esse commendans. a sacrilegiis sacris gentium distingue- bat : tunc autem non mentientis astu, sed compa- tientis afiectu Judaeis tanquam Judseus fiebat quando eos ab illo errore, quod in Christo credere nole- bant, sed per vetera sacrificia sua csremoniamm-

83

B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS IH.

84

que obsen^ationes se a peccatis possemundari, fie-Aque seniores Ecclesiae formidantes ne in eum ills

lique salvos existimabant, sic liberare cupiebat tan- quam ipse errore illo teneretur, diligens utique proximum tanquam seipsum, et hsec aliis faciens, quae sibi ab aliis fieri vellet si hoc illi opus csset : quod cum Dominus monuisset, adjunxit : Haec est enim lex et projyhctie (Matth. vii). Hunc compatien- tis affectura in eadem epistola ad Galatas pra^cepit dicens : Si pr^occupatus fuerit homo in aliquo deli- cto, vos qui spiritales estis^ instruitc hujusmodi in spiritu lenitatis^intendens te ipsum, ne et tu tenieris (Gal. vi). Vide si non dixit fieri tanquam ille, ut il- lumlucrifacias, nonutique ut ipsum delictum falla- citer ageret, aut se id habei'e simularet : sed ut in alterius delicto quid etiam sibi accidere posset^-at-

imieret Judaeorum credentium imo Christianorum judaizantium multitudo quae ita fidem Chnsti rece- perat, ut adlmc in judaismo teneretur, discrimini ejus hoc consilio ac persuasione succurrunt, dicen- tes : Yid^s^ frater, quot millia sunt Judworum qui credideru nt, eth iomms semulatoressunt legis ; audie- runt autem de te quia discessionem doceas a Moyse eorum, qui per gentes sunt Judseorum, dicens non dehere eos circumcidere ftlios suos ; ct infra : Hoc ergo facquod iibi dicimus: sunt 7iobis viri quatuor votum habentes super se ; his assumptis sanctifica te cum illis^ et impende in illis ut tradant capita, et scient omnes quomodoquxdeteaudicrunifalsasunt^ sed ambulans et ipse custodiens legem (Act. xxi); et

tenderet. Atque ita alteri tanquam sibi ab altero vel- B ita pro illorum qui sub lege erant salute illam pau-

letmisericorditersubvenirc,hoc est, non mentientis astu, sed compatientis afTectu, sicJudaeo, sicgentili, sic cuilibet homini Paulus in errore vel peccato ali- iquo constituto, non simulando quod non erat, sed compatiendo, quia esse poterat, tanquam qui sc ho- minem cogitaret, omnibus omnia factus cst ut om- nes lucrificaret. Neque enim egro^ius pnedicator ut quasi Judaeus fierct ad perfidiam einipit, neque ut quasi sub lege esset, ad camalc sacrificium rcdiit, nequeut omnibusomnia fieret, simplicitatem men- tis inerrorisvarietatemcommodavit, sed condescen- dendo appropinquavit infidelibus non cadente, ut videlicet singuios in se suscipicns, et se in singulis transflgurans compatiendo colligeret : si ita ipsc

lisper districtionem sententiae sujn calcans qua dixe- rat : Egoenim per legem legi mortuussum^ ut Deo vivam (Gal. ii) : caput radere, purificaii secundum legem, atque in templo Mosaicorum vota offerre com- pellitur, quae res etiam pro salute eorum qui legem Dei penitus ignorabant, tanquam et ipse sine lege esset, effectus sit, lege in Atheniensium urbe ubi gentilium vigebat impietas, quo usus sit praedicatio- nis exordio. Pr,rteriens, inquit, vidi simulacra, et aram, in qua scriptum erat iqnoto Deo {Act. xvn). Cumque de eorum superstitione sermonem fuisset orditus tanquamsi et ipse sinelege esset sub occa- sione illius profanititulifidemChristiintulitdiccns: Quodergoignorantes vos colitis^hoc et ego annuntio

ut illi esset, quid impendi sibi ab aliis recte voluis- ^ vobis. etpostpaucavelut si divinie legis penitus igna-

set, et tanto verius unicuique erranti concurreret quantosalutis ejus modum ex propria consideratione didicisset.

Factussuminfirmisinfirmus^ ut infirmos lucrifac-e- rem. Infirmus factus est dum propter fratres infir- mos ab licitis abstinet ne illis scandaluin generet. Omnibus factussumomnia,ut omnes salvos facerem. HoCfliit viriprudentisetspiritalisut omnibusomnia factus, propositum tamen religionis non excederet. Quia ubi cessit, ad hoc cessit ut proficeret, et nec aliud fecit quam lex mandavit. (Ca^s.) Quid aliud ostendit quam secundum infirmitatem atque men- suram eorum qui insiituebantur condescendisse semper, et a perfectionis rigore aliud relaxasse se.

D

rus, gentilis poetae versum potius quam Moysi aut prophetarum maUiit proferre sententiam. Et sicut quidam inquicns vestrum poetarura dixerunt : ipsius et genus suraus. Cura itaque suis eos quae refutare non possint testimoniis fuisset aggressus, ita de falsis veraconfirmans subdidit, dicens: Genus crgo cum sumus Dei^ nondebemus ixstimare au7*o aut ar- ge7ito^ aut lapidibus sculptune artis et cogitaiionis ho- minisdiviniiatem essesimilem(Act.\\u). Infirrais au- terainfirraus effectuscura secundura indulgcntiara, non secunduin iraperiura, his qui sc continere non poterant in idipsura redireconcessit, sivocura lacte non esca Corinthios potans, infirraitate et tiraore et tremore multo apud eos fuisse se dicit. Omnia autem

id quod destructio poscere videbatur, sed illud omnibus factus est, ut onines facei-es salvos cura

magis praeposuisse, quod infirmantiura utilitas exi- gebat, et ut haec eadem attentius indagantes singu- latim Apostolicarum virtutum insignia replicemus, qnaerat aliquis quomodo omnibus per omnia beatus Apostolus suam probetur aptasse personara, ubi factus sit Judseis, sicut Judaeus ? profecto ibi ubi illam sententiam intimo corde custodiens, quia Ga- laUs denuntiaverat dicens : Ecce ego Paulus dico vo- biSy H circumcidaminiy Christus vobis nihil proderit (Qal, v). In Timothei tamen circumcisione, iraagi- nem quodammodo Judaicae superstitionis assumpsit. et nxrsus ubi factus est